[EpFid II] – [2 Lw] – scripta-pisma.info

[EpFid II] – [2 Lw]

EPISTOLA AD FIDELES II [EpFid II]

LIST DO WIERNYCH (REDAKCJA DRUGA) [2 Lw]

⁽¹⁾ In nomine Domini Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen. Universis christianis, religiosis, clericis et laicis, masculis et feminis, omnibus qui habitant in universo mundo (Mc 14,9; Rom 1,8), frater Franciscus, eorum servus et subditus, obsequium cum reverentia, pacem veram de celo et sinceram in Domino caritatem.

⁽¹⁾ W imię Pana, Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen. Wszystkim chrześcijanom, zakonnikom¹, duchownym i świeckim, mężczyznom i kobietom, wszystkim, którzy mieszkają na całym świecie (Mk 14,9; Rz 1,8) brat Franciszek, sługa ich i poddany, cześć z uszanowaniem, prawdziwy pokój z nieba i szczerą miłość w Panu.

⁽²⁾ Cum sim servus omnium, omnibus servire teneor et administrare odorifera verba Domini mei. ⁽³⁾ Unde in mente considerans quod, cum personaliter propter infirmitatem et debilitatem mei corporis non possim singulos visitare, proposui litteris presentibus et nuntiis verba Domini nostri Jesu Christi, qui est Verbum Patris, vobis referre et verba Spiritus Sancti, que spiritus et vita sunt (Joa 6,64).

⁽²⁾ Ponieważ jestem sługą wszystkich, [dlatego] zobowiązany jestem służyć wszystkim i rozdzielać wonne słowa mojego Pana. ⁽³⁾ Ponieważ ze względu na chorobę i niemoc mojego ciała nie mogę odwiedzić osobiście każdego, dlatego rozważywszy to w duszy, postanowiłem niniejszym listem i przez posłańców przekazać wam słowa Pana naszego Jezusa Chrystusa, który jest Słowem Ojca, oraz słowa Ducha Świętego, które są duchem i życiem (J 6,64).

[De Verbo Patris]

[O Słowie Ojca]

⁽⁴⁾ Istud Verbum Patris tam dignum, tam sanctum et gloriosum nuntiavit altissimus Pater de celo per sanctum Gabrielem angelum suum in uterum sancte ac gloriose Virginis Marie, ex cuius utero veram recepit carnem humanitatis et fragilitatis nostre. ⁽⁵⁾ Qui, cum dives esset (2 Cor 8,9) super omnia, voluit ipse in mundo cum beatissima Virgine matre sua eligere paupertatem.

⁽⁴⁾ To Słowo Ojca – tak godne, tak święte i przechwalebne – zwiastował najwyższy Ojciec z nieba przez świętego Gabriela, swego anioła, że zstąpi w łono świętej i przechwalebnej Dziewicy Maryi; i rzeczywiście z Jej łona przyjęło prawdziwe ciało naszego człowieczeństwa i naszej kruchości. ⁽⁵⁾ On, chociaż był bogaty (2 Kor 8,9) ponad wszystko, sam zechciał razem z Najświętszą Dziewicą, swoją Matką, wybrać na świecie ubóstwo.

⁽⁶⁾ Et prope passionem celebravit pascha cum discipulis suis, et accipiens panem gratias egit et benedixit et fregit dicens: Accipite et comedite, hoc est corpus meum (Mt 26,26). ⁽⁷⁾ Et accipiens calicem dixit: Hic est sanguis meus novi testamenti, qui pro vobis et pro multis effundetur in remissionem peccatorum (Mt 26,27). ⁽⁸⁾ Deinde oravit Patrem dicens: Pater, si fieri potest, transeat a me calix iste (cfr. Mt 26,39). ⁽⁹⁾ Et factus est sudor eius sicut gutte sanguinis decurrentis in terram (Lc 22,44). ⁽¹⁰⁾ Posuit tamen voluntatem suam in voluntate Patris dicens: Pater, fiat voluntas tua (Mt 26,42); non sicut ego volo, sed sicut tu (Mt 26,39).

⁽⁶⁾ Niedługo przed męką świętował paschę ze swymi uczniami i biorąc chleb, dzięki czynił i pobłogosławił, i połamał, mówiąc: Bierzcie i jedzcie, to jest ciało moje (Mt 26,26). ⁽⁷⁾ A biorąc kielich, powiedział: To jest Krew moja Nowego Przymierza, która za was i za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów (Mt 26,27). ⁽⁸⁾ Następnie modlił się do Ojca, mówiąc: Ojcze, jeśli tak może się stać, niech odejdzie ode Mnie ten kielich (por. Mt 26,39). ⁽⁹⁾ I stał się pot jego jak krople krwi padające na ziemię (Łk 22,44). ⁽¹⁰⁾ Jednak poddał swoją wolę woli Ojca, mówiąc: Ojcze, niech się dzieje wola Twoja (por. Mt 26,42), nie jak Ja chcę, ale jak Ty (Mt 26,39).

⁽¹¹⁾ Cuius Patris talis fuit voluntas, ut filius eius benedictus et gloriosus, quem dedit nobis et natus fuit pro nobis, seipsum per proprium sanguinem suum sacrificium et hostiam in ara crucis offerret; ⁽¹²⁾ non propter se, per quem facta sunt omnia (cfr. Joa 1,3), sed pro peccatis nostris, ⁽¹³⁾ relinquens nobis exemplum, ut sequamur vestigia eius (cfr. 1 Petr 2,21). ⁽¹⁴⁾ Et vult ut omnes salvemur per eum et recipiamus ipsum puro corde et casto corpore nostro. ⁽¹⁵⁾ Sed pauci sunt qui velint eum recipere et salvi esse per eum, licet eius iugum suave sit et onus ipsius leve (cfr. Mt 11,30).

⁽¹¹⁾ Wolą Jego Ojca było, aby Syn Jego błogosławiony i chwalebny, którego nam dał i który narodził się dla nas, ofiarował siebie samego przez swą własną Krew jako ofiara i żertwa na ołtarzu Krzyża, ⁽¹²⁾ nie za siebie, przez którego stało się wszystko (por. J 1,3), ale za nasze grzechy, ⁽¹³⁾ zostawiając nam przykład, abyśmy wstępowali w Jego ślady (por. 1 P 2,21). ⁽¹⁴⁾ I chce, abyśmy wszyscy zostali przez Niego zbawieni i przyjmowali Go czystym sercem i nieskalanym ciałem naszym ⁽¹⁵⁾ Chociaż jarzmo Jego jest słodkie, a brzemię Jego lekkie (por. Mt 11,30), to jednak niewielu jest takich, którzy chcą Go przyjmować i przez Niego dostąpić zbawienia.

[* De his qui diligunt tenebras et de his qui diligunt Deum]

[* O tych, którzy miłują ciemności i o tych, którzy miłują Boga]

⁽¹⁶⁾ Qui nolunt gustare, quam suavis sit Dominus (cfr. Ps 33,9) et diligunt tenebras magis quam lucem (Joa 3,19), nolentes adimplere mandata Dei, maledicti sunt; ⁽¹⁷⁾ de quibus dicitur per prophetam: Maledicti qui declinant a mandatis tuis (Ps 118,21). ⁽¹⁸⁾ Sed, o quam beati et benedicti sunt illi, qui Deum diligunt et faciunt, sicut dicit ipse Dominus in evangelio: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo et ex tota mente tua et proximum tuum sicut te ipsum (Mt 22,37.39).

⁽¹⁶⁾ Ci, którzy nie chcą skosztować jak słodki jest Pan (por. Ps 33,9) i miłują ciemności bardziej aniżeli światłość (J 3,19), nie chcąc wypełniać przykazań Bożych, są przeklęci; ⁽¹⁷⁾ o nich to mówił prorok: Przeklęci, którzy odstępują od Twoich przykazań (Ps 118,21). ⁽¹⁸⁾ Natomiast jakże szczęśliwi i błogosławieni są ci, którzy miłują Boga i postępują tak, jak sam Pan mówi w Ewangelii: Będziesz miłował Pana Boga twego całym sercem swoim i całym umysłem swoim, a bliźniego twego jak samego siebie (Mt 22,37.39).

[De dilectione Dei et eius cultum]

[O miłości Boga i o Jego kulcie]

⁽¹⁹⁾ Diligamus igitur Deum et adoremus eum puro corde et pura mente, quod ipse super omnia querens dixit: Veri adoratores adorabunt Patrem in spiritu et veritate (Joa 4,23)². ⁽²⁰⁾ Omnes enim, qui adorant eum, in spiritu veritatis oportet eum adorare (cfr. Joa 4,24). ⁽²¹⁾ Et dicamus ei laudes et orationes die ac nocte (Ps 31,4) dicendo: Pater noster, qui es in celis (Mt 6,9), quia oportet nos semper orare et non deficere (Lc 18,1).

⁽¹⁹⁾ Miłujmy zatem Boga i uwielbiajmy Go czystym sercem i czystym umysłem, ponieważ On sam pragnąc [tego] ponad wszystko, powiedział: Prawdziwi czciciele będą czcić Ojca w Duchu i prawdzie (J 4,23). ⁽²⁰⁾ Wszyscy bowiem, którzy Mu cześć oddają, powinni Go czcić w Duchu prawdy (por. J 4,24). ⁽²¹⁾ I wznośmy ku Niemu dniem i nocą uwielbienia i modlitwy (Ps 31,4), odmawiając Ojcze nasz, który jesteś w niebie (Mt 6,9), bo zawsze powinniśmy się modlić i nie ustawać (Łk 18,1).

[Quod peccata confiteamur sacerdotibus]

[O tym, że grzechy powinniśmy wyznawać kapłanom]

⁽²²⁾ Debemus siquidem confiteri sacerdoti omnia peccata nostra. ⁽²³⁾ Et recipiamus corpus et sanguinem Domini nostri Jesu Christi ab eo, quia [qui] non manducat carnem suam et non bibit sanguinem suum (cfr. Joa 6,55.57), non potest introire in regnum Dei (Joa 3,5). ⁽²⁴⁾ Digne tamen manducet et bibat, quia qui indigne recipit, iudicium sibi manducat et bibit, non diiudicans corpus Domini (1 Cor 11,29), id est non discernit. ⁽²⁵⁾ Faciamus insuper fructus dignos penitentie (Lc 3,8). ⁽²⁶⁾ Et diligamus proximos sicut nos ipsos (cfr. Mt 22,39). ⁽²⁷⁾ Et si quis non vult eos amare sicut se ipsum, saltim non inferat eis mala, sed faciat bona.

⁽²²⁾ Powinniśmy zatem wyznawać kapłanowi wszystkie grzechy nasze. ⁽²³⁾ I od niego przyjmujmy Ciało i Krew Pana naszego Jezusa Chrystusa, ponieważ [kto] nie spożywa Jego Ciała i nie pije Jego Krwi (por. J 6,55.57), nie może wejść do Królestwa Boga (J 3,5). ⁽²⁴⁾ Niech jednak spożywa i pije godnie, ponieważ kto niegodnie przyjmuje, wyrok sobie spożywa i pije, to jest, nie rozpoznaje, nie odróżniając Ciała Pana (1 Kor 11,29) [od zwykłego chleba]. ⁽²⁵⁾ Wydawajmy ponadto godne owoce pokuty (Łk 3,8). ⁽²⁶⁾ I miłujmy bliźnich jak siebie samych (por. Mt 22,39). ⁽²⁷⁾ A jeśli ktoś nie chce ich kochać tak jak samego siebie, niech przynajmniej ich nie krzywdzi, ale czyni im dobrze.

[Qualiter iudicent alios qui potestatem acceperunt]

[Jak mają sądzić innych ci, którzy otrzymali władzę]

⁽²⁸⁾ Qui autem potestatem iudicandi alios receperunt, iudicium cum misericordia exerceant, sicut ipsi volunt a Domino misericordiam obtinere. ⁽²⁹⁾ Iudicium enim sine misericordia erit illis qui non fecerint misericordiam (Jac 2,13). ⁽³⁰⁾ Habeamus itaque caritatem et humilitatem, et faciamus elemosynas, quia ipse lavant animas a sordibus peccatorum (cfr. Tob 4,11; 12,9). ⁽³¹⁾ Homines enim omnia perdunt, que in hoc seculo relinquunt; secum tamen portant caritatis mercedem et elemosynas quas fecerunt, de quibus habebunt a Domino premium et dignam remunerationem.

⁽²⁸⁾ Ci natomiast, którzy otrzymali władzę sądzenia innych, niech sądzą z miłosierdziem – tak, jak sami pragną otrzymać miłosierdzie od Pana. ⁽²⁹⁾ Sąd bowiem bez miłosierdzia odbędzie nad tymi, którzy nie mieli miłosierdzia (Jk 2,13). ⁽³⁰⁾Miejmy dlatego miłość i pokorę, i dawajmy jałmużny, bo one oczyszczają dusze z brudów grzechów (por. Tb 4,11; 12,9). ⁽³¹⁾ Wszystko bowiem, co ludzie na tym świecie zostawiają, tracą; zabierają jednak ze sobą zapłatę miłości i jałmużny, jakie dawali, a za które otrzymają od Pana nagrodę i godną zapłatę.

[De ieiunio tam a vitiis quam a cibis]

[O poście tak od wad, jak i od jedzenia]

⁽³²⁾ Debemus etiam ieiunare et abstinere a vitiis et peccatis (cfr. Sir 3,32) et a superfluitate ciborum et potus et esse catholici. ⁽³³⁾ Debemus etiam ecclesias visitare frequenter et venerari clericos et revereri, non tantum propter eos si sint peccatores, sed propter officium et administrationem sanctissimi corporis et sanguinis Christi, quod sacrificant in altari et recipiunt et aliis administrant. ⁽³⁴⁾ Et firmiter sciamus omnes quia nemo salvari potest, nisi per sancta verba et sanguinem Domini nostri Jesu Christi, que clerici dicunt, annuntiant et ministrant. ⁽³⁵⁾ Et ipsi soli ministrare debent et non alii. ⁽³⁶⁾ Specialiter autem religiosi, qui renuntiaverunt seculo, tenentur, plura et maiora facere, sed ista non dimittere (cfr. Lc 11,42).

⁽³²⁾ Powinniśmy również pościć i powstrzymywać się od wad i grzechów (por. Syr 3,32), a nadto od nadmiaru pokarmów i napojów oraz być katolikami. ⁽³³⁾ Powinniśmy także często nawiedzać kościoły i okazywać cześć i szacunek duchownym, nie tyle ze względu na nich – jeśli byliby grzesznikami – ile ze względu na ich urząd i posługę wobec Przenajświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, które oni na ołtarzu składają w Ofierze, przyjmują i udzielają innym. ⁽³⁴⁾ Bądźmy przy tym wszyscy mocno przeświadczeni, że nikt nie może być zbawiony inaczej, jak przez święte słowa i Krew Pana naszego Jezusa Chrystusa, które oni wypowiadają, głoszą i rozdzielają. ⁽³⁵⁾ I tylko oni sami powinni pełnić tę służbę i nikt inny. ⁽³⁶⁾ Zakonnicy zaś, którzy wyrzekli się świata, szczególnie zobowiązani są czynić większe i lepsze rzeczy, ale i tych nie zaniedbywać (por. Łk 11,42).

⁽³⁷⁾ Debemus odio habere corpora nostra cum vitiis et peccatis, quia Dominus dicit in evangelio: Omnia mala, vitia et peccata a corde exeunt (Mt 15,18–19; Mc 7,23).

⁽³⁷⁾ Winniśmy mieć w nienawiści ciała nasze z wadami i grzechami, ponieważ Pan mówi w Ewangelii: Wszelkie zło, występki i grzechy z serca pochodzą (Mt 15,18–19; Mk 7,23).

[Qualiter debemus inimicos diligere et eis benefacere]

[Jak powinniśmy miłować nieprzyjaciół i czynić im dobrze]

⁽³⁸⁾ Debemus diligere inimicos nostros et benefacere hiis qui nos odio habent (cfr. Mt 5,44; Lc 6,27). ⁽³⁹⁾ Debemus observare precepta et consilia Domini nostri Jesu Christi. ⁽⁴⁰⁾ Debemus etiam nosmetipsos abnegare (cfr. Mt 16,24) et ponere corpora nostra sub iugo servitutis et sancte obedientie, sicut unusquisque promisit Domino. ⁽⁴¹⁾ Et nullus homo teneatur ex obedientia obedire alicui in eo, ubi committitur delictum vel peccatum.

⁽³⁸⁾ Musimy miłować naszych nieprzyjaciół i dobrze czynić tym, którzy nas nienawidzą (por. Mt 5,44; Łk 6,27). ⁽³⁹⁾ Musimy zachowywać przykazania i rady Pana naszego, Jezusa Chrystusa. ⁽⁴⁰⁾ Musimy również zapierać się samych siebie (por. Mt 16,24) i poddawać nasze ciała pod jarzmo służby i świętego posłuszeństwa, tak jak to każdy przyrzekł Panu. ⁽⁴¹⁾ I żaden człowiek nie jest zobowiązany okazywać komukolwiek posłuchu w tym, w czym popełnia się przestępstwo lub grzech.

[Ut sicut minor is cui obedientia fuerit commissa]

[Jak mniejszym ma być ten, komu powierzono posłuszeństwo]

⁽⁴²⁾ Cui autem obedientia commissa est et qui habetur maior sit sicut minor (Lc 22,26) et aliorum fratrum servus. ⁽⁴³⁾ Et in singulos fratres suos misericordiam faciat et habeat, quam vellet sibi fieri, si in consimili casu esset (cfr. Mt 7,12). ⁽⁴⁴⁾ Nec ex delicto fratris irascatur in fratrem, sed cum omni patientia et humililate ipsum benigne moneat et sustineat.

⁽⁴²⁾ Ten natomiast, komu posłuszeństwo zostało powierzone i kto uważany jest za większego, niech się stanie mniejszym (Łk 22,26) i sługą innych braci. ⁽⁴³⁾ Niech wobec poszczególnych swoich braci czyni i okazuje miłosierdzie, tak jak by chciał, aby jemu je okazano, gdyby się znalazł w podobnej sytuacji (por. Mt 7,12). ⁽⁴⁴⁾ I niech się nie gniewa na brata z powodu jego występku, ale z wszelką cierpliwością i pokorą łagodnie go upomina i znosi.

[Ut non simus sapientes secundum carnem]

[Abyśmy nie byli mądrymi według ciała]

⁽⁴⁵⁾ Non debemus secundum carnem esse sapientes atque prudentes (cfr. 1 Cor 1,26), sed magis debemus esse simplices, humiles et puri. ⁽⁴⁶⁾ Et habeamus corpora nostra in opprobrium et despectum, quia omnes per culpam nostram sumus miseri et putridi, fetidi et vermes, sicut dicit Dominus per prophetam: Ego sum vermis et non homo, opprobrium hominum et abiectio plebis (Ps 21,7). ⁽⁴⁷⁾ Numquam debemus desiderare esse super alios, sed magis debemus esse servi et subditi omni humane creature propter Deum (1 Petr 2,13).

⁴⁵⁾ Nie powinniśmy być mądrymi i roztropnymi według ciała (por. 1 Kor 1,26), ale raczej być prostymi, pokornymi i czystymi. ⁽⁴⁶⁾ I miejmy ciała nasze we wzgardzie i poniżeniu, ponieważ, z naszej winy, wszyscy jesteśmy godni politowania i zepsuci, cuchnący i robaki, jak wyraża się Pan przez proroka: Ja jestem robak, a nie człowiek, pośmiewisko dla ludzi i wzgarda dla pospólstwa (Ps 21,7). ⁽⁴⁷⁾ Nie powinniśmy nigdy pragnąć być ponad innymi, ale być bardziej sługami i poddani wszelkiej osobie ludzkiej ze względu na Boga (1 P 2,13)³.

[* Servi fideles fiunt habitaculum Trinitatis]

[*Słudzy wierni stają się mieszkaniem Trójcy]

⁽⁴⁸⁾ Et omnes illi et ille, dum talia fecerint et perseveraverint usque in finem, requiescet super eos Spiritus Domini (Is 11,2) et faciet in eis habitaculum et mansionem (cfr. Joa 14,23). ⁽⁴⁹⁾ Et erunt filii Patris celestis (cfr. Mt 5,45), cuius opera faciunt. ⁽⁵⁰⁾ Et sunt sponsi, fratres et matres Domini nostri Jesu Christi (cfr. Mt 12,50). ⁽⁵¹⁾Sponsi sumus, quando Spiritu Sancto coniungitur fidelis anima Jesu Christo; ⁽⁵²⁾fratres eius sumus, quando facimus voluntatem Patris eius, qui est in celo (cfr. Mt 12,50); ⁽⁵³⁾ matres, quando portamus eum in corde et corpore nostro (cfr. 1 Cor 6,20) per amorem et puram et sinceram conscientiam et parturimus eum per sanctam operationem, que lucere debet aliis in exemplum (cfr. Mt 5,16).

⁽⁴⁸⁾ A na tych wszystkich, gdy będą to czynić i wytrwają w tym aż do końca, spocznie Duch Pana (Iz 11,2) i uczyni w nich mieszkanie, i miejsce przebywania (por. J 14,23)⁴.⁽⁴⁹⁾ I będą dziećmi Ojca niebieskiego (por. Mt 5,45), którego dzieła czynią. ⁽⁵⁰⁾ I są oblubieńcami, braćmi i matkami Pana naszego, Jezusa Chrystusa (por. Mt 12,50). ⁽⁵¹⁾ Oblubieńcami jesteśmy, kiedy wierna dusza, przez Ducha Świętego zjednoczona zostaje z Jezusem Chrystusem; ⁽⁵²⁾ braćmi Jego jesteśmy, kiedy spełniamy wolę Ojca Jego, który jest w niebie⁵; ⁽⁵³⁾ matkami, gdy nosimy Go w sercu i w ciele naszym (por. 1 Kor 6,20) przez miłość oraz czyste i szczere sumienie, i rodzimy Go przez święte postępowanie, które dla innych jaśnieć winno jako przykład (por. Mt 5,16).

⁽⁵⁴⁾ O quam gloriosum et sanctum et magnum habere in celis Patrem! ⁽⁵⁵⁾ O quam sanctum, paraclitum, pulchrum et admirabilem habere sponsum! ⁽⁵⁶⁾ O quam sanctum et quam dilectum, beneplacitum, humilem, pacificum, dulcem et amabilem et super omnia desiderabilem habere talem fratrem et filium, qui posuit animam suam pro ovibus suis (cfr. Joa 10,15) et oravit Patrem pro nobis dicens: Pater sancte, serva eos in nomine tuo, quos dedisti michi (Joa 17,11). ⁽⁵⁷⁾ Pater, omnes, quos dedisti michi in mundo, tui erant et michi eos dedisti (Joa 17,6). ⁽⁵⁸⁾ Et verba que dedisti michi, dedi eis; et ipsi acceperunt et cognoverunt vere quia a te exivi, et crediderunt quia tu me misisti (Joa 17,8); rogo pro eis et non pro mundo (cfr. Joa 17,9); benedic et sanctifica eos (Joa 17,17). ⁽⁵⁹⁾ Et pro eis sanctifico me ipsum, ut sint sanctificati in unum sicut et nos sumus (Joa 17,19. 22). ⁽⁶⁰⁾ Et volo, Pater, ut ubi ego sum et illi sint mecum, ut videant claritatem meam (Joa 17,24) in regno tuo (Mt 20,21).

⁽⁵⁴⁾ O, jak chwalebnym jest mieć w niebie świętego i wielkiego Ojca! ⁽⁵⁵⁾ O, jak [chwalebnym] jest mieć świętego, pocieszającego, pięknego i podziwu godnego Oblubieńca! ⁽⁵⁶⁾ O, jak [chwalebnym] jest mieć świętego i tak bardzo umiłowanego, miłego, pokornego, darzącego pokojem, słodkiego i najmilszego i ponad wszystko upragnionego, takiego Brata i Syna, który życie swoje oddał za owce swoje (por. J 10,15) i modlił się za nami do Ojca, mówiąc: Ojcze święty, zachowaj w Imię Twoje tych, których Mi dałeś (J 17,11). ⁽⁵⁷⁾ Ojcze, wszyscy, których Mi dałeś na świecie, Twoimi byli i Mnie ich dałeś (por. J 17,6). ⁽⁵⁸⁾ I słowa, które Mi dałeś, dałem im; a oni je przyjęli i prawdziwie poznali, że od Ciebie wyszedłem, i uwierzyli, żeś Ty Mnie posłał⁶ (por. J 17,8); proszę za nimi, a nie za światem (por. J 17,9); pobłogosław i uświęć ich (J 17,17). ⁽⁵⁹⁾ I za nich samego Siebie poświęcam, aby zostali uświęceni w jedności, jak my [jedno] jesteśmy (J 17,19.22). ⁽⁶⁰⁾ I chcę, Ojcze, aby i oni byli ze Mną tam, gdzie Ja jestem, żeby oglądali jasność Moją (J 17,24) w królestwie Twoim (Mt 20,21).

[De reddenda laude Deo]

[O konieczności oddawania chwały Bogu]

⁽⁶¹⁾ Ei autem qui tanta substinuit pro nobis, tot bona contulit et conferet etiam in futurum, omnis creatura, que est in celis, in terra, in mari et in abyssis reddat laudem Deo, gloriam, honorem, et benedictionem (cfr. Apoc 5,13), ⁽⁶²⁾ quia ipse est virtus et fortitudo nostra, qui est solus bonus (cfr.Lc 18,19), solus altissimus, solus omnipotens, admirabilis, gloriosus et solus sanctus, laudabilis et benedictus per infinita secula seculorum. Amen.

⁽⁶¹⁾ Wszelkie stworzenie, które jest w niebie, na ziemi, w morzu i w otchłaniach, Temu, który za nas tak wiele wycierpiał i wyświadczył tyle dobra – a także wyświadczy w przyszłości – niech, jako Bogu, oddaje sławę, chwałę, cześć i błogosławieństwo (por. Ap 5,13). ⁽⁶²⁾ On sam jest bowiem naszą siłą i mocą, On sam jeden jest dobry (por. Łk 18,19), sam najwyższy, sam wszechmocny, godny podziwu, przesławny i sam jedynie święty, godny chwały i błogosławiony przez nieskończone wieki wieków. Amen.

[* De cecis qui verum lumen non vident]

[* O ślepych, którzy nie widzą prawdziwego światła]

⁽⁶³⁾ Omnes autem illi qui non sunt in penitentia, et non recipiunt corpus et sanguinem Domini nostri Jesu Christi, ⁽⁶⁴⁾ et operantur vitia et peccata, et qui ambulant post malam concupiscentiam et mala desideria, et non observant que promiserunt, ⁽⁶⁵⁾ et serviunt corporaliter mundo carnalibus desideriis, curis et sollicitudinibus huius seculi et curis huius vite, ⁽⁶⁶⁾ decepti a diabolo, cuius filii sunt et eius opera faciunt (cfr. Joa 8,41), ceci sunt, quia verum lumen non vident Dominum nostrum Jesum Christum. ⁽⁶⁷⁾ Sapientiam non habent spiritualem, quia non habent Filium Dei in se, qui est vera sapientia Patris; de quibus dicitur: Sapientia eorum devorata est (Ps 106,27). ⁽⁶⁸⁾ Vident, agnoscunt, sciunt et faciunt mala, et scienter perdunt animas suas.

⁽⁶³⁾ Wszyscy zaś ci, którzy nie trwają w pokucie i nie przyjmują Ciała i Krwi Pana naszego Jezusa Chrystusa, ⁽⁶⁴⁾ i dopuszczają się występków i grzechów, i dają się prowadzić złej żądzy i złym pragnieniom, i nie zachowują tego, co przyrzekli, ⁽⁶⁵⁾ w rzeczywistości – poprzez cielesne pragnienia, troski i zabieganie o to, co na tym świecie i troski tego życia – służą swoim ciałem światu, ⁽⁶⁶⁾ a zwiedzeni przez diabła, którego są synami, pełnią jego dzieła (por. J 8,41), są ślepi, ponieważ nie widzą prawdziwego Światła, Pana naszego Jezusa Chrystusa. ⁽⁶⁷⁾ [A] ponieważ nie mają Syna Bożego w sobie, który jest prawdziwą Mądrością Ojca, nie mają też mądrości duchowej; o nich to się mówi: Mądrość ich została pochłonięta (Ps 106,27). ⁽⁶⁸⁾ Widzą, znają [co jest złe], wiedzą i dopuszczają się zła, i świadomie gubią dusze swoje.

⁽⁶⁹⁾ Videte, ceci, decepti ab inimicis nostris, scilicet a carne, a mundo et a diabolo, quia corpori dulce est facere peccatum et amarum servire Deo, quia omnia mala, vitia et peccata de corde hominum exeunt et procedunt (cfr. Mc 7,21.23; Mt 15,18–19), sicut dicit Dominus in Evangelio. ⁽⁷⁰⁾ Et nichil habetis in hoc seculo neque in futuro. ⁽⁷¹⁾ Putatis diu possidere vanitates huius seculi, sed decepti estis, quia venient dies et hora, de quibus non cogitatis et nescitis et ignoratis (Mt 24,44; 25,13)⁷.

⁽⁶⁹⁾ Przejrzyjcie, ślepcy, zwiedzeni przez naszych nieprzyjaciół, czyli przez ciało, świat i szatana, dostrzeżcie to, ponieważ ciału słodko jest grzeszyć, a gorzko jest służyć Bogu; gdyż wszelkie zło, występki i grzechy z serca ludzkiego wychodzą i pochodzą (por. Mk 7,21.23; Mt 15,18–19), jak mówi Pan w Ewangelii. ⁽⁷⁰⁾ I niczego nie macie ani w tym świecie, ani w przyszłym. ⁽⁷¹⁾ Zamyślacie długo posiadać marności tego świata, ale zostaliście zwiedzeni, bo przyjdą dzień i godzina, o której nie myślicie i o której nie wiecie, i której nie znacie (Mt 24,44; 25,13).

[* De morte peccatoris male penitentis]

[* O śmierci grzesznika, który nienależycie pokutuje]

⁽⁷²⁾ Infirmatur corpus, mors appropinquat, veniunt propinqui et amici dicentes: „Dispone tua”. ⁽⁷³⁾ Ecce, uxor eius et filii eius et propinqui et amici fingunt flere. ⁽⁷⁴⁾Et respiciens videt eos flentes, movetur malo motu; cogitando intra se dicit: „Ecce animam meam et corpus meum et omnia mea pono in manibus vestris”. ⁽⁷⁵⁾ Vere, iste homo est maledictus, qui confidit et exponit animam suam et corpus et omnia sua in talibus manibus; ⁽⁷⁶⁾ unde dicit Dominus per prophetam: Maledictus homo, qui confidit in homine (Jer 17,5). ⁽⁷⁷⁾ Et statim faciunt venire sacerdotem. Dicit ei sacerdos: „Vis recipere penitentiam de omnibus peccatis tuis?” ⁽⁷⁸⁾ Respondet: „Volo”. „Vis satisfacere de commissis et hiis que fraudasti et decepisti homines, sicut potes, de tua substantia?” ⁽⁷⁹⁾ Respondet: „Non”. Et sacerdos dicit: „Quare non?” ⁽⁸⁰⁾ „Quia omnia disposui in manibus propinquorum et amicorum”. ⁽⁸¹⁾ Et incipit perdere loquelam et sic moritur ille miser amara morte.

⁽⁷²⁾ Ciało choruje, śmierć się przybliża, przychodzą krewni i przyjaciele, mówiąc: „Rozporządź tym, co do ciebie należy”. ⁽⁷³⁾ A oto żona jego i dzieci jego, a także krewni i przyjaciele, udają, że płaczą. ⁽⁷⁴⁾ I spoglądając, widzi jak płaczą, poddaje się złemu poruszeniu [i] zastanowiwszy się w sobie, powiada: „Oto duszę moją i ciało moje, a także wszystko, co posiadam, składam w wasze ręce”. ⁽⁷⁵⁾ Zaiste, ten właśnie człowiek, który w takie ręce powierza i oddaje swoją duszę i ciało, i wszystko co posiada, jest przeklęty, ⁽⁷⁶⁾ dlatego Pan mówi przez proroka: Przeklęty człowiek, który pokłada nadzieję w człowieku (Jr 17,5). ⁽⁷⁷⁾ I zaraz polecają, żeby przyszedł kapłan. Kapłan mówi do niego: „Czy chcesz przyjąć pokutę za wszystkie swoje grzechy?” ⁽⁷⁸⁾ [On] odpowiada: „Chcę”. „Czy chcesz zadośćuczynić za popełnione grzechy i za oszustwa, których się dopuściłeś i, na ile możesz, ze swego majątku naprawić krzywdy, jakie wyrządziłeś oszukanym ludziom?” ⁽⁷⁹⁾ Odpowiada: „Nie”. A kapłan pyta: „Dlaczego nie?” ⁽⁸⁰⁾ „Ponieważ oddałem wszystko w ręce krewnych i przyjaciół”. ⁽⁸¹⁾ I tak ów nędznik zaczyna tracić mowę i umiera gorzką śmiercią.

⁽⁸²⁾ Sed sciant omnes, quod ubicumque et qualitercumque homo moriatur in criminali peccato sine satisfactione, et potest satisfacere et non satisfecit, diabolus rapit animam eius de corpore suo cum tanta angustia et tribulatione, quantam nullus scire potest, nisi qui recipit. ⁽⁸³⁾ Et omnia talenta, et potestas et scientia quam putabat habere (cfr. Lc 8,18), auferetur ab eo (Mc 4,25). ⁽⁸⁴⁾ Et propinquis et amicis relinquit, et ipsi tollent et divident substantiam eius et dicent postea: „Maledicta sit anima eius, quia potuit plus dare nobis et acquirere quam non acquisivit”. ⁽⁸⁵⁾ Corpus comedunt vermes, et ita perdit corpus et animam in isto brevi seculo et ibit in inferno, ubi cruciabitur sine fine.

⁽⁸²⁾ Otóż, niech wszyscy wiedzą, że gdziekolwiek i w jakikolwiek sposób umarłby człowiek w grzechu śmiertelnym bez zadośćuczynienia, podczas gdy mógł zadośćuczynić, ale tego nie uczynił, diabeł porywa jego duszę z jego ciała przy ciężkim wzdychaniu i udręczeniu, którego żaden [człowiek] nie może poznać poza tym, kto go doświadcza⁸. ⁽⁸³⁾ I wszelkie bogactwa, i władza, i wiedza, o których sądził, że je posiada (por. Łk 8,18), zostaną mu odjęte (Mk 4,25). ⁽⁸⁴⁾ I pozostawia je krewnym i przyjaciołom, a oni przejmą i podzielą jego majątek, a potem powiedzą: „Niech będzie przeklęta jego dusza, bo więcej mógł nam dać i nagromadzić niż nagromadził”. ⁽⁸⁵⁾ Ciało staje się łupem robaków – i tak oto w ciągu tego krótkiego życia gubi i ciało, i duszę, po czym idzie do piekła, gdzie będzie cierpieć męki bez końca.

[* Exhortatio, admonitio et benedictio]

[*Zachęta, przypomnienie i błogosławieństwo]

⁽⁸⁶⁾ Omnes ad quos littere iste pervenerint, ego frater Franciscus, minor servus vester, rogo et obsecro vos in caritate, que Deus est (cfr. 1 Joa 4,16), et cum voluntate osculandi vestros pedes, quod hec verba et alia Domini nostri Jesu Christi cum humilitate et caritate debeatis recipere benigne et operari et observare. ⁽⁸⁷⁾ Et qui nesciunt legere sepe legi faciant, et apud se retineant cum sancta operatione usque in finem, quia spiritus et vita sunt (Joa 6,63). Et qui hec non fecerint, reddent rationem in die iudicii ante tribunal Christi.

⁽⁸⁶⁾ Wszystkich, do których dojdzie ten list, ja, brat Franciszek, wasz mniejszy sługa, pragnąc ucałować wasze stopy, proszę i błagam w Miłości, którą jest Bóg (por. 1 J 4,16), abyście te oraz inne słowa Pana naszego Jezusa Chrystusa – z pokorą i miłością – życzliwie przyjęli, wypełniali je i zachowywali⁹. ⁽⁸⁷⁾ A ci, którzy nie umieją czytać, niech postarają się o to, aby [słowa te] często im czytano i niech zachowują je u siebie ze świętą starannością aż do końca, bo one są duchem i życiem (J 6,63). A ci, którzy tego nie uczynią, zdadzą rachunek w dzień sądu przed trybunałem Chrystusa.

⁽⁸⁸⁾ Et omnes illi et ille, qui ea benigne recipient, intelligent et mittent aliis in exemplum, si in eis perseveraverint usque in finem (Mt 24,13), benedicat eis Pater et Filius et Spiritus Sanctus. Amen.

⁽⁸⁸⁾ A wszystkich tych i te, którzy przyjmą je życzliwie, zrozumieją i wyślą ich odpis innym, jeśli w nich wytrwają aż do końca (Mt 24,13), niech im błogosławi Ojciec i Syn, i Duch Święty. Amen.

1 Wydaje się, że w oryginale termin religiosus, w tym konkretnym liście, można z całą pewnością odnieść nie tylko do zakonników, ale też do mnichów.

2 Warto zaznaczyć, iż w Wulgacie jest inna wersja tego zdania: „qui adorant eum in spiritu et veritate oportet adorare”.

3 Tłumaczenia: „bądźmy raczej sługami i poddanymi wszelkiemu ludzkiemu stworzeniu ze względu na Boga” (Pisma, Ambrożkiewicz, 237) oraz „przez wzgląd na Boga powinniśmy być sługami i poddanymi każdemu ludzkiemu stworzeniu” (Pisma, Zespół, 507), dawały prawo do tego żeby owo „poddanie” przenieść także na świat przedmiotów martwych, tj. na świat przedmiotów wyprodukowanych („stworzonych”) przez samego człowieka, co z pewnością byłoby wypaczeniem zawartej tutaj myśli. W podobny sposób Biedaczyna wypowiada się w 1 Reg 16,6 kiedy to wprost obliguje braci (udających się między niewiernych), aby „byli poddani wszelkiej osobie ludzkiej ze względu na Boga”, co w sensie szerszym można przenieść także na ustanowiony przez ludzi porządek prawny, kulturowy itd., o ile – co oczywiste – porządek ten nie będzie naruszał spokoju ich sumienia. (Kontekst Piotrowego listu wyraźnie pokazuje, że Autor ma na uwadze zwłaszcza tych, którzy sprawują władzę).

4 W 1 Lw 6, we fragmencie analogicznym, zamiast przyimka w (in eis), mamy bardziej wierną Biblii formę z przyimkiem u (apud eos).

5 Warto zauważyć, że w 1 Lw 9 wystąpiła forma dativus commodi: „braćmi Jemu jesteśmy” (fratres ei sumus); tu mamy do czynienia z wyrażeniem „braćmi Jego jesteśmy” (fratres eius sumus).

6 W 1 Lw 15 mamy do czynienia z inwersją słów: „uwierzyli i poznali”, tj. w 1 Lw 15 czytamy, że najpierw „acceperunt et crediderunt”, a dopiero później „cognoverunt”. Tu jest odwrotnie: „acceperunt et cognoverunt” poprzedza „crediderunt”. Dla uproszczenia, przyjmując, że jest to błąd kopisty, stosuję w obydwu przypadkach jednakową wersję tłumaczenia.

7 Użyta w oryginale forma liczby mnogiej: venient (zapewne na zasadzie constructio ad sensum) odbiega od analogicznego fragmentu z Lw 2,14, gdzie czasownik ten jest użyty w liczbie pojedynczej. Także redakcja tegoż listu w Fontes Franciscani, 85 i Scritti. Cabassi, 484, posiada zapis w liczbie pojedynczej.

8 Zwrot „diabolus rapit animam eius de corpore suo” w EpFid I (=1 Lw) 2,15 Franciszek (lub też redaktor-kompilator) zapisał w nieco innej wersji: „diabolus rapit animam suam de corpore eius”– por. przypis 55. Zob. także: „bójcie się Tego, który, pozbawiwszy [was] życia, jest w mocy posłać [was] także na wieczne zatracenie”. Łk 12, 5 (tł. Biblia Warszawsko–Praska).

9 Zwrot „całuję twoje/wasze stopy” był w okresie średniowiecza znakiem uznania swojej niższej pozycji w hierarchii społecznej.