EPISTOLA AD CLERICOS II [EpCler II]
LIST DO DUCHOWNYCH II [2LD]
(1) Attendamus, omnes clerici, magnum peccatum et ignorantiam, quam quidam habent super sanctissimum corpus et sanguinem Domini nostri Jesu Christi et sacratissima nomina et verba eius scripta, que sanctificant corpus. (2) Scimus, quia non potest esse corpus, nisi prius sanctificetur a verbo. (3) Nichil enim habemus et videmus corporaliter in hoc seculo de ipso Altissimo, nisi corpus et sanguinem, nomina et verba, per que facti sumus et redempti de morte ad vitam (1 Joa 3,14). (4) Omnes autem illi qui ministrant tam sanctissima mysteria, considerent intra se, maxime hii qui indiscrete ministrant, quam viles sint calices, corporalia et linteamina, ubi sacrificatur corpus et sanguis Domini nostri. (5) Et a multis in locis vilibus relinquitur, miserabiliter portatur et indigne sumitur et indiscrete aliis ministratur. (6) Nomina etiam et verba eius scripta aliquando pedibus conculcantur, (7) quia animalis homo non percipit ea que Dei sunt (1 Cor 2,14).
(1) My, wszyscy duchowni, zwróćmy uwagę na wielki grzech i bezmierną niewiedzę, jaką niektórzy posiadają co do Przenajświętszego Ciała i Krwi Pana naszego Jezusa Chrystusa oraz co do zapisanych Jego Najświętszych imion i słów, które uświęcają ciało. (2) Wiemy, że nie może być [Pańskiego] Ciała, o ile wcześniej nie zostanie uświęcone przez słowo. (3) Albowiem na tym świecie ani niczego nie mamy, ani niczego nie widzimy cieleśnie z samego Najwyższego, jak tylko Jego Ciało i Krew, imiona i słowa, przez które zostaliśmy stworzeni i odkupieni ze śmierci do życia (1 J 3,14). (4) Niech zatem wszyscy szafarze tych przenajświętszych tajemnic, a zwłaszcza ci, którzy sprawują je bez rozeznania, rozważą w swym sercu, jak liche są kielichy, korporały i obrusy, na których Ciało i Krew Pana naszego składane są w Ofierze. (5) I jak wielu pozostawia Je w miejscach lichych, nosi w sposób godny pożałowania, przyjmuje niegodnie i nieroztropnie innym udziela. (6) Także imiona i słowa Jego zapisane bywają czasami deptane stopami, (7) bo człowiek cielesny nie pojmuje tego, co jest Boże (1 Kor 2,14).
(8) Non movemur de hiis omnibus pietate, cum ipse pius Dominus in manibus nostris se prebeat et eum tractemus et sumamus quotidie per os nostrum?1 (9) An ignoramus quia debemus venire in manus eius? (10) Igitur de hiis omnibus et aliis cito et firmiter emendemus; (11) et ubicumque fuerit sanctissimum corpus Domini nostri Jesu Christi illicite collocatum et relictum, removeatur de loco illo et in loco pretioso ponatur et consignetur. (12) Similiter nomina et verba Domini scripta, ubicumque inveniantur in locis immundis, colligantur et in loco honesto debeant collocari.
(8) Skoro sam Pan dobrotliwy oddaje siebie w nasze ręce, tak iż codziennie dotykamy Go i przyjmujemy swoimi ustami, to czyż to wszystko nie powinno poruszyć naszej pobożności? (9) Czyż nie wiemy, że musimy się dostać w Jego ręce? (10) A więc z tego wszystkiego, a także z innych zaniedbań poprawmy się niezwłocznie i stanowczo. (11) I jeśli gdziekolwiek Przenajświętsze Ciało Pana naszego Jezusa Chrystusa byłoby w sposób niedozwolony złożone i pozostawione, niech zostanie z takiego miejsca zabrane i umieszczone w miejscu kosztownym, i niech będzie zamknięte. (12) Podobnie, gdyby w jakichkolwiek brudnych miejscach znalazły się imiona i słowa Pana napisane, należy je zebrać i złożyć w miejscu zaszczytnym.
(13) Et scimus quia hec omnia tenemur super omnia observare secundum precepta Domini et constitutiones sancte Matris Ecclesie. (14) Et qui hoc non fecerit, sciat se [debere] coram Domino nostro Jesu Christo in die iudicii reddere rationem (cfr. Mt 12,36).
(13) Wiemy, że ponad wszystko jesteśmy zobowiązani, aby tego wszystkiego przestrzegać zgodnie z przykazaniami Pańskimi i przepisami świętej Matki, Kościoła2. (14) A ten, kto by tego nie uczynił, niech wie, że będzie [musiał] wobec Pana naszego, Jezusa Chrystusa zdać rachunek w dzień sądu (por. Mt 12,36).
(15) Hoc scriptum, ut melius debeat observari, sciant se benedictos a Domino Deo, qui ipsum fecerint exemplari.
(15) Aby lepiej było zachowywane, to co zostało napisane, niech wiedzą, że są przez Pana Boga błogosławieni ci, którzy będą to przepisywali.
1 Dziwne jest, że w Liście do duchownych (redakcja pierwsza) (EpCler 1, 8) spotykamy się z zapisem: „sumamus cotidie”, podczas gdy w wersji obecnej mamy: „sumamus quotidie”. Ponadto, jeśli „quotidie” występuje we wszystkich innych miejscach wydania Paolazziego (w sumie 12 razy), poza EpCler 1, 8 i sLKlp 4, to tego rodzaju zapis jest co najmniej zagadkowy.
2 Franciszek ma tu z pewnością na uwadze Konstytucję Soboru Laterańskiego IV (1215) i dekret papieża Honoriusza III z 19 XI 1219: Expectavimus hactenus, znany jako Sane cum olim, który potwierdza i precyzuje uchwały tegoż Soboru na temat czci okazywanej Najświętszemu Sakramentowi: „…Sane cum olim vas aureum manna plenum Christi Corpus, Deitatem contines, praefigurans, in arca foederis auro tecta infra Sancta Sanctorum fuerit collocatum, ut munde in loco venerabili sevaretur; dolemus plurimum et tristamur, quod in provinciis sacerdotes sanctiones canonicas, immo divinum iudicium contemnens, sanctam Eucharistiam incaute custodiunt, et immunde, et indevote contrectant, quasi nec Creatorem timeant, vel Recereatorem diligant, aut Iudicium omnium expavescant: quamquam Apostolus terribiliter comminetur deteriora illum mereri suplicia, qui Filium Dei conculcaverit, vel sanguinem testamenti pollutum duxerit, aut spiritui gratiae contumenliam fecerit, quam transgressores legis Mosaicae, qui mortis sententia plectebantur. Ne igitur de caetero propter incuriam sacerdotum in indevotos divina indignatio gravius exardescat, distiricte praecipiendo mandamus, quatenus a sacerdotibus Eucharistia in loco singulari, mundo etiam et signato, semper honorifice collocata devote ac fideliter conservetur. Sacerdos vero quilibet frequenter doceat plebem suam, ut cum celebratione missarum elevatur Hostia salutaris, quilibet reverenter se inclinet, idem faciens cum ipsam portat presbyter ad infirmum: quam in decenti habitu, superposito mundo velamine, ferat et referat manifeste et honorifice ante pectus cum omni reverentia et timore, semper tamen lumine procedente, cum sit candor lucis aeternae, ut ex hoc apud omnes fides et devotio augeatur. Praelati autem huiusmodi mandati graviter punire non differant transgressores, si et ipsi divinam et nostram volunt effugare ultionem. Attendat igitur unusquisque, ut sic mandatum nostrum iuxta susceptum officium exequatur, quod nemo coronam eius accipiat vel de suo loco eius candelabrum amoveri contingat, sed potius coronari gloria et honore mereatur. Datum Viterbii 13 kalendas decembris, pontificatus nostri anno quarto. Dat. Die 19 novembris anno Domini 1219, pontif. anno IV”, Dekret Expectavimus hactenus albo Sane cum olim w: Bullarium Romanum, Honorius III, n. XL, tom III, 366a-366b. Jak w przeszłości złote naczynia pełne manny, będące w sposób szczególny zapowiedzią boskości ciała Chrystusa, znajdowały się w Arce Przymierza, przykrytej złotą pokrywą i znajdującej się wewnątrz Sancta Sanctorum, aby świętość była przechowywana w najbardziej czcigodnym miejscu, teraz natomiast bolejemy i jesteśmy zasmuceni, ponieważ w wielu prowincjach kapłani, uwłaczając sankcjom kanonicznym, a nawet nie bojąc się boskiego sądu, przechowują bez najmniejszej troski Świętą Eucharystię i obchodzą się z nią bez szacunku i pobożności, tak jakby się nie bali Stwórcy albo nie kochali Odkupiciela lub nie drżeli przed Sędzią wszystkich, mimo że Apostoł surowo grozi, iż ktokolwiek «pogardził Synem Bożym lub zbezcześcił krew Przymierza lub obelżywie zachował się wobec Ducha łaski» (por. Hbr 10, 29), będzie zasługiwał na gorszą karę niż ten, kto by przekroczył przepisy prawa Mojżeszowego, gdzie karą jest sentencja śmierci. Aby w przyszłości gniew Boży nie zapałał jeszcze bardziej wobec zaniedbań kapłanów wynikających z braku ich posłuszeństwa wobec prawa i Bożego autorytetu, surowo nakazujemy i zarządzamy, aby kapłani zawsze i w sposób honorowy, pobożny i z czcią przechowywali Eucharystię we właściwym dla niej miejscu. Każdy kapłan powinien często pouczać swój lud, aby skłaniał się z czcią, gdy życiodajna Hostia jest podnoszona podczas celebracji Mszy św. swoich wiernych, i że każdy powinien czynić to samo również wtedy, kiedy kapłan niesie ją do chorego. Kiedy natomiast kapłan niesie Eucharystię dla chorego, niech będzie ubrany w strój jak najbardziej przyzwoity, przykrywając Eucharystię welonem eleganckim i czystym. Dlatego też niech każdy kapłan nosi zawsze Eucharystię w sposób widzialny i honorowy wiszącą na wysokości piersi, oddając jej właściwą część i szacunek, mając przed sobą zawsze kogoś z zapalaną świecą, symbolem światła wiecznego, aby poprzez taki sposób zachowania wiara i pobożność wiernych wzrastała. A biskupi niech nie wstrzymują się przed ciężkimi karami wobec naruszających tych przepisów, jeśli sami nie chcą wpaść w gniew Boży i ten nasz; a wy, którzy będziecie się starać by były zachowywane te przepisy, będziecie mieć udział w chwale niebieskiej, w przeciwnym razie dosięgnie Was gniew Boży. Dan w Viterbo w dniu 22 listopada, w czwartym roku naszego pontyfikatu. Honoriusz III, papież (tł. Wiesław Block, ofmcap).
Dostęp: 22 XI 2023 r. https://www.academia.edu/31165219/Bulla_Sane_cum_olim_papieża_Honoriusza_III_22.XI.1219_