(cod Wo) – (frRegWo) – scripta-pisma.info

(cod Wo) – (frRegWo)

I. FRAGMENTA CODICIS WIGORNIENSIS (cod Wo)

I. FRAGMENTY KODEKSU Z WORCESTER (frRegWo)

[VII, 13–16:]

⁽¹³⁾ Caveant omnes fratres, ubicumque fuerint in eremis vel aliis locis, quod nullum locum vel aliquam rem sibi approprient nec alicui defendant. ⁽¹⁴⁾ Et quicumque ad eos venerit, amicus vel adversarius, cum ipsis aliquo modo non contendant. ⁽¹⁵⁾Et ubicumque sint fratres et in quocumque [loco se invenerint, spiritualiter et diligenter debeant se revidere et honorare ad «invicem sine murmuratione» (1 Petr 4,9). ⁽¹⁶⁾ Et caveant sibi quod non se ostendant tristes extrinsecus et nubilosos hypocritas (cfr. Mt 6,16), sed ostendant se «gaudentes in Domino» (cfr. Phil 4,4), hilares] et iocundos et convenienter gratiosos.

⁽¹³⁾ Gdziekolwiek by bracia byli czy to w pustelniach, czy na innych miejscach, niech wystrzegają się tego, aby żadnego miejsca albo jakiejś rzeczy nie chcieli uważać za swoje i nie bronili ich przed nikim. ⁽¹⁴⁾ A ktokolwiek do nich przyjdzie, przyjaciel czy przeciwnik, niech w żaden sposób nie toczą z nimi sporów. ⁽¹⁵⁾I gdziekolwiek bracia są i w jakimkolwiek miejscu się spotkają, powinni z ochotą i duchową radością wzajemnie się odwiedzać i okazywać sobie szacunek «bez szemrania jednych przeciwko drugim» (1 P 4,9). ⁽¹⁶⁾ Niech wystrzegają się również tego, aby na zewnątrz pokazywać się smutnymi i pochmurnymi obłudnikami (por. Mt 6,16), ale raczej niech okazują się «radosnymi w Panu» (por. Fil 4,44) oraz pogodnymi i miłymi i stosownie życzliwymi.

[IX, 1–9:]

⁽¹⁾ Omnes fratres studeant sequi humilitatem et paupertatem Domini nostri Jesu Christi et recordentur quod nichil aliud oportet nos habere de toto mundo, nisi, sicut dicit apostolus, «habentes [alimenta] et vestes quibus tegamur hiis contenti simus» (cfr. 1 Tim 6,8). ⁽²⁾ Et debent gaudere, quando conversantur inter viles et despectas personas, inter pauperes et debiles et infirmos et leprosos et iuxta viam mendicantes. ⁽³⁾ Et cum necesse fuerit, vadant pro elemosynis¹. ⁽⁴⁾ Et non verecundentur, quia Dominus noster Jesus «Christus, Filius Dei vivi» (Joa 11,27) omnipotentis, «posuit faciem suam ut petram durissimam» (Is 50,7) nec verecundatus est; ⁽⁵⁾ et fuit pauper et hospes, et vixit de elemosynis ipse et beata Virgo, mater eius sancta Maria, et discipuli eius. ⁽⁶⁾ Et quando fecerint homines eis verecundiam et noluerint eis dare, referant inde gratias Domino, quia de verecundiis recipient magnum honorem ante tribunal Domini nostri Jesu Christi.

⁽¹⁾ Wszyscy bracia niech starają się naśladować pokorę i ubóstwo Pana naszego, Jezusa Chrystusa i niech pamiętają, że niczego nie powinniśmy mieć na tym świecie, jak tylko to, o czym mówi Apostoł: «mając [żywność] i odzież, którą się przyodziewamy bądźmy z tego zadowoleni», (por. 1 Tm 6,8). ⁽²⁾ I powinni się cieszyć z obcowania z ludźmi prostymi i pogardzanymi, z ubogimi i ułomnymi, chorymi i trędowatymi, i z żebrzącymi przy drodze ⁽³⁾ A gdyby to było konieczne, niech idą po jałmużnę. ⁽⁴⁾ Niech się tego nie wstydzą, ponieważ Pan nasz, «Jezus Chrystus, Syn Boga żywego» (J 11,27) i wszechmogącego «uczynił twarz swoją najtwardszą skałą» (Iz 50,7) i nie doznał zawstydzenia; ⁽⁵⁾ i był ubogim, i przybyszem i sam żył z jałmużny, On sam i błogosławiona Dziewica, święta Jego Matka Maryja, i Jego uczniowie. ⁽⁶⁾ A gdyby ludzie, ku ich zawstydzeniu, nie chcieli im dać, niech dziękują za to Bogu, bo za wstyd ów doznają wielkiej czci przed trybunałem Pana naszego, Jezusa Chrystusa.

⁽⁷⁾ Et sciant, quod verecundia non patientibus, sed inferentibus imputabitur, ⁽⁸⁾quod elemosyna est hereditas et iustitia que debetur pauperibus, quam Dominus noster Jesus Christus acquisivit. ⁽⁹⁾ Et fratres qui eam acquirendo laborant, magnam mercedem habebunt et facient lucrari et acquirere tribuentes: quia omnia que homines relinquunt in mundo, peribunt, sed de caritate et elemosynis quas fecerint, habebunt vitam eternam.

⁽⁷⁾ I niech wiedzą, że zawstydzenia nie cierpiący, ale zadający je, dostąpią, ⁽⁸⁾ ponieważ jałmużna, jest dziedzictwem i prawem, które przysługuje ubogim, [a] które nabył nasz Pan Jezus Chrystus. ⁽⁹⁾ I bracia, którzy się trudzą jej pozyskiwaniem, otrzymają wielką nagrodę i sprawią, że udzielający także jej dostąpią, gdyż wszystko, co ludzie pozostawiają na świecie, przeminie, lecz za miłość i złożone jałmużny otrzymają życie wieczne.

[X, 3–4:]

⁽³⁾ Rogo quemlibet fratrem infirmum, ut referendo de omnibus gratias Creatori, qualem vult eum Deus, talem se esse desideret, sive sanum sive infirmum, quia omnes quos Dominus preordinavit «ad vitam eternam» (cfr. Act 13,48), flagellorum atque infirmitatum stimulis atque compunctionis spiritu erudit; sicut [dicit Dominus]: «Ego quos amo» (Apoc 3,19) et cetera.

⁽³⁾ Proszę każdego brata chorego, aby dziękując za wszystko Stwórcy, pragnął być takim, jakim Bóg chce go mieć; czy to zdrowym, czy chorym. Bóg bowiem wszystkich, których przeznaczył do życia wiecznego (por. Dz 13,48), wychowuje kolcami biczów i chorób oraz duchem skruchy, jak [mówi Pan]: «Ja, tych, których miłuję» (Ap 3,19), itd.

⁽⁴⁾ Unde rogo omnes fratres meos infirmos, ut in eorum infirmitatibus non irascantur nec conturbentur contra Deum aut contra fratres, nec multum sollicite [om. postulent] medicinas neque nimis desiderent liberare carnem cito morituram, que est anime [add. moritura Wo] inimica².

⁽⁴⁾ Proszę przeto wszystkich moich chorych braci, aby w swoich chorobach nie unosili się gniewem i nie złościli się na Boga albo na braci ani nadmiernie natarczywie [Wo pomija domagali się] lekarstw i by nie pragnęli nazbyt ulżyć swemu ciału, które wkrótce umrze i jest [Wo dodaje mającym umrzeć] nieprzyjacielem duszy.

[XI, 6:]

⁽⁶⁾ Et ostendant fratres ex operibus (cfr. Iac 2,18) dilectionem [pauperibus delectationem Wo] quam habent invicem, sicut dicit apostolus: «Non diligamus verbo neque lingua» (1 Joa 3,18) et cetera.

⁽⁶⁾ I czynami niech bracia okazują (por. Ik 2,18) miłość [radość ubogim, Wo], jaką mają względem siebie, tak jak Apostoł powiada: «Nie miłujmy słowem ani językiem» (1 J 3,18) itd.

[XII, 1–2. 5a:]

⁽¹⁾ Omnes fratres, ubicumque sunt, caveant sibi a malo visu et frequentia mulierum. Et nullus cum eis consilietur solus. Infra: ⁽⁵⁾ Et multum nos […] et omnia membra nostra munda teneamus, quia dicit Dominus: «Omnis qui viderit mulierem ad concupiscendum» (Mt 5,28) et cetera. Infra:

⁽¹⁾ Wszyscy bracia, gdziekolwiek są, niech wystrzegają się nieczystych spojrzeń i towarzystwa kobiet. I niech żaden sam się z nimi nie naradza. Niżej: ⁽⁵⁾ I samych siebie […] i wszystkie członki ciała utrzymujmy w czystości, bo Pan mówi: «Każdy, kto pożądliwie patrzy na niewiastę» (Mt 5,28) itd. Niżej:

[XIV, 1:]

⁽¹⁾ Quando fratres vadunt per mundum, nichil portent per viam, neque sacculum, neque peram, neque panem, neque pecuniam, neque virgam, neque calceamenta (cfr. Lc 9,3; 10,4; Mt 10,10). Infra:

⁽¹⁾ Kiedy bracia idą przez świat, nie powinni niczego zabierać na drogę: ani trzosa, ani torby, ani chleba, ani pieniędzy, ani laski, ani sandałów (por. Łk 9,3; 10,4; Mt 10,10). Niżej:

[XIV, 4–6:]

⁽⁴⁾ [Non resistant malo, sed quis eos in maxillam, percusserit, prebeant ei et alteram (cfr. Mt 5,39). ⁽⁵⁾ Et qui aufert eis vestimentum, etiam tunicam non prohibeant (cfr. Lc 6,29) […], ⁽⁶⁾ et si quis aufert ea que sua sunt, non repetant (cfr. Lc 6,30).

⁽⁴⁾ [Niech nie opierają się złu, lecz jeśliby któryś uderzył ich w policzek, niech mu nadstawią i drugi (por. Mt 5,39). ⁽⁵⁾ A temu, kto zabiera im płaszcz, niech nie bronią także tuniki (por. Łk 6,29) […], ⁽⁶⁾ a jeśli ktoś zabiera to, co do nich należy, niech nie dopominają się zwrotu (por. Łk 6,30).

[XVI, 5–7a:]

⁽⁵⁾ Fratres qui de] licentia sui ministri vadunt inter infideles, duobus modis p[ossunt] conversari spiritualiter. ⁽⁶⁾ Unus modus est quod non faciant lites neque contentiones, sed sint subditi «omni humane creature propter Deum» (1 Petr 2,13) et confiteantur se esse christianos. ⁽⁷⁾ Alius modus est quod, cum viderint Deo placere, annuntient verbum Dei, ut credant in Deum Patrem omnipotentem et Filium et Spiritum Sanctum. Infra:

⁽⁵⁾ Bracia, którzy za] pozwoleniem swego ministra udają się do niewiernych, mogą duchowo zachowywać się pomiędzy nimi na dwa sposoby³. ⁽⁶⁾ Pierwszy sposób polega na tym, żeby nie wywoływali kłótni i sporów, ale byli poddani «wszelkiej osobie ludzkiej ze względu na Boga» (1 P 2,13) oraz aby przyznawali się do tego, że są chrześcijanami. ⁽⁷⁾ Drugi sposób wyraża się w tym, aby – jeśli poznają, że to podoba się to Bogu – głosili słowo Boże, by uwierzyli w Boga Ojca wszechmogącego i Syna, i Ducha Świętego. Niżej:

[XVI, 10–11:]

⁽¹⁰⁾ Et omnes fratres, ubicumque sint, recordentur quod dederunt se et reliquerunt se et corpora sua Domino Jesu Christo. ⁽¹¹⁾ Et pro eius amore debent sustinere persecutionem et mortem tam ab inimicis visibilibus et invisibilibus; et cetera. Infra:

⁽¹⁰⁾ I wszyscy bracia, gdziekolwiek by byli, niech pamiętają, że oddali siebie i ciała swoje powierzyli Panu Jezusowi Chrystusowi. ⁽¹¹⁾ I z miłości do Niego powinni znosić prześladowanie i śmierć od nieprzyjaciół, tak widzialnych, jak niewidzialnych itd. Niżej:

[XVII, 3–6:]

⁽³⁾ Omnes fratres moribus predicent. ⁽⁴⁾ Nullus minister vel predicator appropriet sibi ministerium vel officium predicationis, sed quacumque [om. hora Wo] ei iniunctum fuerit, dimittat officium suum. ⁽⁵⁾ Unde deprecor in caritate, que est Deus (cfr. 1 Joa 4,8.16) omnes fratres meos predicatores, oratores, laboratores, tam clericos quam laicos, ut studeant se humiliare in omnibus, ⁽⁶⁾ non gloriari, in se gaudere neque interius se exaltare de bonis verbis et operibus, immo de nullo bono quod Deus facit vel dicit vel operatur in eis quandoque et per ipsos, secundum quod dicit Dominus: «Verumtamen in hoc nolite gaudere, quod vobis spiritus subiciuntur» (Lc 10,20), et cetera.

⁽³⁾ Wszyscy bracia niech głoszą kazania obyczajami. ⁽⁴⁾ Żaden minister lub kaznodzieja niech nie uważa pełnionej przez siebie posługi albo urzędu kaznodziejskiego za swoją własność, ale o jakiejkolwiek [Wo pomija godzinie], kiedy zostanie mu to zlecone, niech złoży swój urząd. ⁽⁵⁾ Dlatego w Miłości, którą jest Bóg (por. 1 J 4,16), błagam wszystkich braci moich kaznodziejów, mówców, pracujących fizycznie, tak duchownych, jak i laików, aby we wszystkim starali się uniżać, ⁽⁶⁾ by nie chełpili się, nie cieszyli się w sobie i nie wynosili się wewnętrznie z powodu dobrych dobrych słów i czynów, co więcej – z żadnego dobra, jakie Bóg kiedykolwiek czyni lub mówi lub dokonuje w nich i przez nich samych, według tego, co Pan mówi: Zaprawdę, nie z tego się cieszcie, że duchy są wam podległe (Łk. 10,20) itd.

[XVII, 7–19:]

⁽⁷⁾ Et firmiter sciamus, quod non pertine[n]t ad nos nisi vitia et peccata, ⁽⁸⁾ sed magis debemus gaudere, «cum in tentationes varias» inciderimus (cfr. Jac 1,2) et cum sustinuerimus quascumque anime et corporis angustias et tribulationes in hoc mundo propter vitam eternam.

⁽⁷⁾ I bądźmy mocno przekonani, że do nas nic nie należy prócz wad i grzechów. ⁽⁸⁾ I bardziej powinniśmy się cieszyć, gdy wpadamy w różnorakie pokusy (por. Jk 1,2) i gdy na tym świecie ze względu na życie wieczne znosimy wszelakie udręczenia albo utrapienia duszy lub ciała.

⁽⁹⁾ Omnes ergo fratres caveamus a superbia et vana gloria. ⁽¹⁰⁾ Custodiamus nos multum a sapientia huius mundi et prudentia carnis (cfr. Rom 8,6–7); ⁽¹¹⁾ spiritus enim carnis vult et studet multum ad verba habenda, sed parum ad operationem, ⁽¹²⁾ et querit non religionem et sanctitatem spiritus, sed vult et desiderat religionem et sanctitatem foris apparentem hominibus. ⁽¹³⁾ Et isti sunt, de quibus dicit Dominus: «Amen dico vobis, receperunt mercedem suam» (Mt 6,2). ⁽¹⁴⁾ Spiritus autem Domini vult mortificatam [mortificationem Wo] et despectam, vilem et abiectam et opprobriosam esse carnem. ⁽¹⁵⁾ Et studet ad humilitatem et patientiam, puram simplicitatem et veram pacem spiritus. ⁽¹⁶⁾ Et super omnia desiderat divinum timorem et divinam sapientiam et divinum amorem Patris et Filii et Spiritus Sancti.

⁽⁹⁾ Bracia, wszyscy zatem wystrzegajmy się wszelkiej pychy i pustej chwały. ⁽¹⁰⁾Strzeżmy się bardzo światowej mądrości i roztropności ciała (por. Rz 8,6); ⁽¹¹⁾ duch bowiem cielesny chce i bardzo się troszczy o posiadanie wielu słów, lecz mało o działanie⁽¹²⁾i nie szuka pobożności i świętości ducha, lecz chce i pragnie pobożności i świętości zewnętrznej, widocznej dla ludzi. ⁽¹³⁾ I to są właśnie ci, o których Pan mówi: Zaprawdę powiadam wam: Odebrali zapłatę swoją (Mt 6,2). ⁽¹⁴⁾ Duch zaś Pana chce natomiast, aby ciało było umartwione [umartwienia, Wo] i wzgardzone, marne, odrzucone i zelżone. ⁽¹⁵⁾ On zabiega o pokorę i cierpliwość, czystą prostotę i prawdziwy pokój ducha. ⁽¹⁶⁾ I zawsze ponad wszystko pragnie boskiej bojaźni i boskiej mądrości, i boskiej miłości Ojca i Syna, i Ducha Świętego.

⁽¹⁷⁾ Et omnia bona Domino Deo altissimo et summo reddamus et omnia bona ipsius esse recognoscamus. ⁽¹⁸⁾ Et ipse accipiat omnes honores et reverentias, omnes laudes et benedictiones, omnes gratias et glorias, cuius est omne bonum, qui solus est bonus (cfr. Lc 18,19).

⁽¹⁷⁾ Oddajmy Panu Bogu najwyższemu i największemu wszystkie dobra i uznajmy, że wszelkie dobra do Niego samego należą. ⁽¹⁸⁾ I niech sam przyjmie wszelką cześć i uszanowanie, wszelkie uwielbienia i błogosławieństwa, wszelkie dziękczynienia i chwałę, [bo] do [Niego], który sam jeden jest dobry (por. Łk 18,19), należą wszystkie dobra.

⁽¹⁹⁾ Et quando audimus homines malum dicere vel blasphemare Dominum, nos bene faciamus et benedicamus et laudemus Dominum, «qui est benedictus in secula» (Rom 1,25)⁴.

⁽¹⁹⁾ A kiedy słyszymy, że ludzie źle mówią lub bluźnią Bogu, to my czyńmy dobrze i błogosławmy, i chwalmy Boga (por. Rz 12,21), «który jest błogosławiony na wieki» (Rz 1,25).

[XIX, 3:]

⁽³⁾ Omnes clericos et religiosos habeamus pro dominis in hiis que spectant ad salutem anime, et a nostra [mea Wo] religione non deviaverint, et ordinem et administrationem eorum in Domino veneremur et officium. Infra:

⁽³⁾ Wszystkich duchownych i zakonników uważajmy za panów w tym, co należy do zbawienia duszy, a nie odbiegałoby od sposobu życia naszego [mojego Wo] zakonu; oddawajmy w Panu cześć ich stanowi, służbie i urzędowi. Niżej:

[XXI, 1–9:]

⁽¹⁾ Hanc vel talem exhortationem vel laudem possunt omnes fratres, quantumcumque inspiraverit eis Deus annuntiare inter quoscumque homines, cum benedictione Dei et licentia sui ministri: ⁽²⁾ Timete et honorate, laudate et benedicite, gratias agite (1 Thess 5,18) et adorate Dominum Deum nostrum omnipotentem in Trinitate et Unitate, Patrem et Filium et Spiritum Sanctum, creatorem omnium. ⁽³⁾ Agite penitentiam (cfr. Mt 3,2) et facite dignos fructus penitentie (cfr. Lc 3,8), quia scitote quod cito moriemur. ⁽⁴⁾ «Date et dabitur vobis» (Lc 6,38). ⁽⁵⁾ Dimittite et dimittetur vobis (cfr. Lc 6,37). ⁽⁶⁾ Et «si non dimiseritis» (Mt 6,14), Dominus non «dimittet vobis peccata vestra» (Mc 11,26); confitemini omnia peccata vestra (cfr. Jac 5,16). ⁽⁷⁾ Beati qui moriuntur in penitentia, quia erunt in regno celorum. ⁽⁸⁾ Vae illis qui non moriuntur in penitentia, quia erunt «filii diaboli», cuius opera faciunt (Joa 8,41) et ibunt in ignem eternum. ⁽⁹⁾ Cavete et abstinete ab omni malo et perseverate usque in finem in bono.

⁽¹⁾ Wszyscy bracia, ilekroć natchnie ich Bóg, mogą z błogosławieństwem Bożym i pozwoleniem swego ministra pośród wszystkich ludzi głosić tę lub taką zachętę albo uwielbienie: ⁽²⁾ Bójcie się i czcijcie, chwalcie i błogosławcie, dziękujcie (1 Tes 5,18) i uwielbiajcie Pana Boga wszechmogącego w Trójcy i Jedności, Ojca i Syna, i Ducha Świętego, Stwórcę wszystkiego. ⁽³⁾ Czyńcie pokutę (por. Mt 3,2) i wydawajcie owoce godne pokuty (por. Łk 6,8), bo wiedzcie, iż wkrótce umrzemy. ⁽⁴⁾ «Dawajcie, a będzie wam dane» (Łk 6,38). ⁽⁵⁾ Odpuszczajcie, a będzie wam odpuszczone (por. Łk 6,37). ⁽⁶⁾ A «jeśli nie odpuścicie» (Mt 6,14) – Pan nie odpuści wam grzechów waszych (Mk 11,26); wyznawajcie wszystkie wasze grzechy (por. Jk 5,16). ⁽⁷⁾ Błogosławieni, którzy umierają w żalu [za grzechy], bo będą w królestwie niebieskim. ⁽⁸⁾Biada tym, którzy nie umierają w żalu, bo będą «synami diabła» (1 J 3,10), którego dzieła czynią (J 8,41), i pójdą w ogień wieczny. ⁽⁹⁾ Strzeżcie się i powstrzymujcie się od wszelkiego zła; i wytrwajcie w dobrym aż do końca.

[XXII, 1–55:]

⁽¹⁾ [Attendamus, omnes fratres, quod dicit Dominus: «Diligite inimicos vestros et benefacite his qui oderunt vos» (cfr. Mt 5,44); ⁽²⁾ nam et Dominus noster Jesus Christus, cuius sequi vestigia debemus (cfr. 1 Petr 2,21), traditorem suum vocavit amicum (cfr. Mt 26,50) et crucifixoribus suis sponte se obtulit. ⁽³⁾ Amici igitur nostri sunt omnes illi qui nobis iniuste inferunt tribulationes, angustias,] verecundias, iniurias et dolores et tormenta, martyrium et mortem; ⁽⁴⁾ quos multum diligere debemus, quia ex hoc quod nobis inferunt, habemus vitam eternam. ⁽⁵⁾ Et castigemus corpus nostrum crucifigentes illud cum vitiis et concupiscentiis et peccatis, quia carnaliter vivendo vult nobis auferre amorem Jesu Christi et vitam eternam et mittere se ipsum cum anima in infernum; ⁽⁶⁾ quia nos per culpam nostram fuimus fetidi, bono contrarii, ad malum prompti et voluntarii, quia sicut dicit Dominus: ⁽⁷⁾«De corde procedunt et exeunt cogitationes male» (Mc 7,21) et cetera…

⁽¹⁾ Zastanówmy się, wszyscy bracia, nad tym, co mówi Pan: «Miłujcie nieprzyjaciół waszych i dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą» (por. Mt 5,44); ⁽²⁾ bo oto i Pan nasz Jezus Chrystus, w którego ślady powinniśmy wstępować (por. 1 P 2,21), nazwał przyjacielem swego zdrajcę (por. Mt 26,50) i dobrowolnie wydał się tym, którzy Go ukrzyżowali. ⁽³⁾ Tak więc przyjaciółmi naszymi są ci wszyscy, którzy są przyczyną niesprawiedliwych prześladowań i ucisków, upokorzeń i krzywd, bólu i cierpienia, męczeństwa i śmierci. ⁽⁴⁾ Ich to powinniśmy bardzo miłować, ponieważ przez to, co z nami czynią, osiągamy życie wieczne. ⁽⁵⁾ Karćmy nasze ciało, krzyżując je wraz z jego wadami, pożądliwościami i grzechami, ponieważ żyjąc cieleśnie, chce nam odebrać miłość Pana naszego, Jezusa Chrystusa, i życie wieczne, a siebie samo wraz z duszą odprawić do piekła⁵. ⁽⁶⁾ My bowiem, z powodu naszej winy byliśmy cuchnący, nędzni i przeciwni dobru, a ochotni i skłonni do zła, albowiem jak Pan mówi w Ewangelii: ⁽⁷⁾ «Z serca pochodzą i wychodzą złe myśli» (por. Mk 7,21) itd.

⁽⁹⁾ Sed autem, postquam dimisimus mundum, nichil aliud habemus [habere Wo] facere, nisi ut solliciti simus sequi voluntatem [om. Domini Wo] et placere ipsi. ⁽¹⁰⁾ Multum caveamus ne simus terra secus viam posita petrosa vel spinosa, secundum quod dicit Dominus in Evangelio: ⁽¹¹⁾ «Semen est verbum Dei (Lc 8,11). ⁽¹²⁾ Quod autem secus viam cecidit conculcatum est» (Lc 8,5) et cetera usque ibi: «fructum afferunt in patientia» (Lc 8,15).

⁽⁹⁾ Ale teraz, kiedy porzuciliśmy świat, niczego innego nie mamy [mieć Wo] czynić, jak tylko troszczyć się o to, aby iść za wolą Pana [Wo pomija Pana] i Jemu samemu się podobać. ⁽¹⁰⁾ Strzeżmy się bardzo, abyśmy nie byli ziemią położoną przy drodze czy to kamienistą, czy to ciernistą, według tego, co mówi Pan w Ewangelii: ⁽¹¹⁾ «Ziarnem jest słowo Boże (Łk 8,11). ⁽¹²⁾ To zaś, które upadło tuż obok drogi i zostało podeptane» (Łk 8,5) itd, aż do «wydają owoc w cierpliwości» (Łk 8,15).

⁽¹⁸⁾ Et propterea omnes fratres, sicut dicit Dominus: «Dimittamus mortuos… suos» (cfr. Mt 8,22). ⁽¹⁹⁾ Et multum caveamus a malitia et subtilitate satane, qui vult ne homo mentem [virtutem Wo] suam et cor habeat ad Dominum Deum, ⁽²⁰⁾ et circuiens desiderat cor hominis sub specie alicuius mercedis vel adiutorii tollere et suffocare verbum et precepta Domini a memoria. Et volens cor hominis per secularia negotia et curas inhabitare et excecare, sicut dicit Dominus: ⁽²¹⁾ «Cum immundus spiritus» et cetera usque ibi: ⁽²⁴⁾«Fiunt novissima illius hominis peiora prioribus» (Mt 12,43–45; Lc 11,24–26)

⁽¹⁸⁾ I dlatego, my, bracia, jak mówi Pan, «zostawmy umarłym… swoich» (por. Mt 8,22). ⁽¹⁹⁾ I bardzo wystrzegajmy się złośliwości i przebiegłości szatana, który chce, aby człowiek nie zwracał swego umysłu [mocy Wo] i serca do Pana Boga. ⁽²⁰⁾ I krążąc, pragnie – pod pozorem jakiejś nagrody lub pomocy – zdławić słowo i przykazania Pana wyrwać z pamięci, chcąc oślepić serce człowieka światowymi sprawami i troskami, i tam – jak mówi Pan – zamieszkać: ⁽²¹⁾ «Kiedy duch nieczysty» itd, aż do ⁽²⁴⁾«[I] stają się ostatnie rzeczy człowieka gorsze niż pierwsze» (Mt 12,43; Łk 11,24–26).

⁽²⁵⁾ Unde, omnes fratres, custodiamus nos multum, ne sub specie alicuius operis vel mercedis vel adiutorii perdamus aut tollamus mentem nostram et cor a Domino. ⁽²⁶⁾ Sed in caritate, que Deus est (cfr. 1 Joa 4,16), rogo omnes fratres tam ministros quam alios, ut omni impedimento remoto, omni cura et sollicitudine postposita, quocumque [om. modo melius Wo] possunt, amare, servire et adorare Dominum Deum mundo corde et pura mente faciant, quod ipse super omnia querit. ⁽²⁷⁾ Et semper faciamus habitaculum et mansionem (cfr. Joa 14,23) ipsi, qui est Dominus Deus omnipotens, Pater et Filius et Spiritus Sanctus, qui dixit: «Vigilate itaque omni tempore orantes, ut digni habeamini fugere» omnia mala, que ventura «sunt et stare ante Filium hominis» (Lc 21,36). ⁽²⁸⁾ «Et cum stabitis ad orandum (Mc 11,25), dicite (Lc 11,2): Pater noster» (Mt 6,9). ⁽²⁹⁾ Et adoremus eum puro corde, «quoniam oportet semper orare et non deficere» (Lc 18,1); ⁽³⁰⁾ «nam et Pater tales querit» adoratores (cfr. Joa 4,23). ⁽³¹⁾ «Spiritus est Deus, et eos, qui adorant eum, in spiritu et veritate oportet adorare» (Joa 4,24). ⁽³²⁾ Et ad eum recurramus tamquam «ad pastorem et episcopum animarum» (1 Petr 2,25) nostrarum, qui dicit: «Ego sum pastor bonus» (Joa 10,11) et cetera usque ibi: «animam meam pono pro ovibus meis» (Joa 10,15). ⁽³³⁾ «Omnes vos fratres estis. ⁽³⁴⁾ Et patrem nolite vocare vobis super terram» (Mt 23,8–9) et cetera. ⁽³⁵⁾ Ne «vocemini magistri» (Mt 23,10) et cetera. ⁽³⁶⁾ «Si manseritis in me, et verba mea in vobis manserint, quodcumque volueritis petetis, et fiet vobis» (Joa 15,7). ⁽³⁷⁾ «Ubicumque sunt duo vel tres congregati in nomine meo» (Mt 18,20) et cetera. ⁽³⁸⁾ «Ecce ego vobiscum sum in omnibus diebus» (Mt 28,20) et cetera. ⁽³⁹⁾«Verba, que locutus sum vobis, spiritus et vita sunt» (Joa 6,64). ⁽⁴⁰⁾ «Ego sum via, veritas et vita» (Joa 14,6).

⁽²⁵⁾ Z tego też względu, strzeżmy się bardzo – wszyscy bracia – abyśmy pod pretekstem jakiegoś dzieła, lub nagrody albo pomocy nie zatracili albo nie oderwali naszego umysłu i serca od Pana. ⁽²⁶⁾ Dlatego w świętej Miłości, którą jest Bóg (por. 1 J 4,16), błagam wszystkich braci, zarówno ministrów, jak i innych, aby starali się, po odrzuceniu wszelkich przeszkód i wszelkich trosk i zabiegania – [Wo pomija najlepiej jak] mogą – czystym sercem i umysłem służyć, kochać, adorować i czcić Pana Boga, bo On [tego] pragnie ponad wszystko.⁽²⁷⁾I zawsze przygotowujmy mieszkanie i miejsce pobytu (J 14,23) dla Tego, którym jest Pan Bóg wszechmogący, Ojciec i Syn, i Duch Święty, który mówił: «Czuwajcie przeto w każdym czasie, modląc się, abyście zostali uznani za godnych uniknięcia wszelkiego zła, które ma przyjść, i stanąć przed Synem Człowieczym» (Łk 21,36)⁶. ⁽²⁸⁾ «A gdy staniecie do modlitwy (Mk 11,25), mówcie: (Łk 11,2): «Ojcze nasz», (Mt 6,9). ⁽²⁹⁾ I uwielbiajmy Go czystym sercem, «bo zawsze potrzeba modlić się i nie ustawać (Łk 18,1), ⁽³⁰⁾ «gdyż Ojciec szuka takich» wielbicieli (por. J 4,24). ⁽³¹⁾ «Bóg jest Duchem i ci, którzy Go uwielbiają, powinni Go uwielbiać w Duchu i prawdzie» (por. J 4,23). ⁽³²⁾ I uciekajmy się do Niego samego jak do Pasterza i Biskupa dusz naszych (1 P 2,25), który mówi: «Ja jestem dobrym» (por. J 10,11)⁷ itd., aż do: «i moje życie oddaję za owce moje» (J 10,15). ⁽³³⁾ «Wy wszyscy braćmi jesteście ⁽³⁴⁾ i nikogo na ziemi nie nazywajcie waszym ojcem» (Mt 23,8–9), itd. ⁽³⁵⁾ Ani «nie nazywajcie się nauczycielami» (Mt 23,10) itd. ⁽³⁶⁾ «Jeżeli wy będziecie trwać we Mnie, a moje słowa w was, to możecie prosić, o cokolwiek zechcecie, a [to] się wam stanie» (J 15,7). ⁽³⁷⁾«Gdziekolwiek jest dwóch albo trzech zebranych w imię moje» (Mt 18,20) itd. ⁽³⁸⁾ «Oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni» (Mt 28,20), itd. ⁽³⁹⁾ «Słowa, które Ja wam powiedziałem, są duchem i życiem» (J 6,64). ⁽⁴⁰⁾ «Ja jestem drogą, prawdą i życiem» (J 14,6).

⁽⁴¹⁾ Teneamus ergo verba, doctrinam, vitam et sanctum Evangelium Domini nostri Jesu Christi, qui dignatus est pro nobis rogare Patrem et nobis suum nomen manifestare dicens: ⁽⁴²⁾ Pater, «manifestavi nomen tuum hominibus» (Joa 17,6) et cetera usque ibi: ⁽⁵⁵⁾ «Pater, quos dedisti michi, volo, ut ubi [ego] sum, et illi sint mecum, ut videant claritatem meam» (cfr. Joa 17,24) «in regno tuo» (Mt 20,21). Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto, sicut erat in principio et nunc et semper et in secula seculorum. Amen.

⁽⁴¹⁾ Zachowujmy więc słowa, życie i naukę, a także świętą Ewangelię Pana naszego, Jezusa Chrystusa, który raczył prosić za nami Ojca i objawić nam Jego imię, mówiąc: ⁽⁴²⁾ Ojcze, «objawiłem Twoje imię ludziom» (J 17,6), itd., aż do ⁽⁵⁵⁾ «Ojcze! Chcę, aby ci, których mi dałeś, byli ze Mną, gdzie [Ja] jestem, aby oglądali jasność Moją» (por. J 17,24) «w Królestwie Twoim» (Mt 20,21). Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu, jak była na początku i teraz, i zawsze, i na wieki wieków. Amen.

1Warte podkreślenia jest to, że choć w paralelnej wersji 1 Reg używany jest zapis helemosinis, tutaj zdecydowano się na elemosynis (w sumie 4 razy w tym podrozdziale).

2 W oryginale słowo postulent jest wydzielone przez Paolazziego pogrubionym drukiem; ode mnie zaś pochodzi dodatkowe podkreślenie, jako że termin ten nie był używany w wydaniu, z którego dokonywał tłumaczenia Zespół.

3 Por. tł. frRegHD,25: „bracia, …mogą wśród nich w dwojaki sposób przez Ducha Świętego postępować”. (Zespół, 381).

4 Trudno jest zrozumieć, dlaczego to zdanie ma zapis tak różniący się od tekstu w Regule Niezatwierdzonej (jeśli chodzi o formy czasownikowe). Ponadto: bene dicamus czy benedicamus?

5 Przekład powyższy, jak też: „I karćmy nasze ciało, …bo ono, żyjąc cieleśnie, chce nas pozbawić miłości i posłać siebie z duszą do piekła”, Pisma, Ambrożkiewicz, 193; „I karćmy nasze ciało…, ponieważ pragnie ono, poprzez życie cielesne, …posłać siebie wraz z duszą do piekła”, Pisma, Zespół, 353, sugeruje, że ciało ludzkie ma władzę nad duszą. Tymczasem Franciszek wyraźnie uczy, że „każdy ma władzę nad swoim wrogiem, jakim jest ciało, przez które grzeszy”, Np 10, 2. Ciało nie ma więc takiej władzy, aby udać się, tj. skierować siebie do piekła, z własną duszą. Z teologii dogmatycznej wiadomo, że akt potępienia wiecznego dokonuje się bezpośrednio po śmierci, jak więc ciało, które po śmierci ulega rozkładowi, może „posłać siebie wraz z duszą do piekła”? („Nauczanie Kościoła stwierdza istnienie piekła i jego wieczność. Dusze tych, którzy umierają w stanie grzechu śmiertelnego, bezpośrednio po śmierci idą do piekła, gdzie cierpią męki ogień wieczny”. KKK 1035). W tekście chodzi zatem o diabła, który pragnie z „radością” udać się do piekła ze „zdobytą duszą”. Dziwne ponadto by było, aby Franciszek mówiąc do braci „karćmy nasze ciało” (corpus nostrum), przeszedł następnie na poziom ciała w liczbie pojedynczej. Wiemy, że dla Franciszka ciało przynależało do konkretnego człowieka, a nie było rozpatrywane, filozoficznie rzecz ujmując, jako samo w sobie.

6 Nie jest jasne, dlaczego tak samo brzmiące zdanie z Łk 21,36 (z wyjątkiem: dixit – dicit), jest zapisane w dwóch różnych wariantach. Por.1 Reg 22,27.

7 W większości polskich tłumaczeń 1P słowo biskup jest zastąpione rzeczownikiem stróż. Warto jednak pamiętać, że także w tekście greckim użyto leksemu episkopos (biskup).