[Cap. XVI: De euntibus inter saracenos et alios infideles]
[Rozdział 16: O udających się do saracenów i innych niewiernych]
(1) Dicit Dominus: „Ecce ego mitto vos sicut oves in medio luporum. (2) Estote ergo prudentes sicut serpentes et simplices sicut columbe” (Mt 10,16). (3) Unde quicumque fratrum divina inspiratione voluerit ire inter saracenos et alios infideles, vadant de licentia sui ministri et servi. (4) Minister vero det eis licentiam et non contradicat, si viderit eos esse idoneos ad mittendum; nam tenebitur Domino reddere rationem (cfr. Lc 16,2), si in hoc vel in aliis processerit indiscrete. (5) Fratres vero qui vadunt, duobus modis inter eos possunt spiritualiter conversari. (6) Unus modus est quod non faciant lites neque contentiones, sed sint subditi omni humane creature propter Deum (1Petr 2,13) et confiteantur se esse christianos. (7) Alius modus est quod, cum viderint placere Deo, annuntient verbum Dei, ut credant in Deum omnipotentem, Patrem et Filium et Spiritum Sanctum, creatorem omnium, redemptorem et salvatorem Filium, et ut baptizentur et efficiantur christiani, quia nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu Sancto, non potest intrare in regnum Dei (cfr. Joa 3,5).
(1) Pan mówi: Oto Ja was posyłam jak owce między wilki. (2) Bądźcie więc roztropni jak węże, a nieskazitelni jak gołębie (Mt 10,16). (3) Dlatego ktokolwiek z braci za Boskim natchnieniem zechce iść do saracenów lub innych niewiernych, niech idą za pozwoleniem swego ministra i sługi.1 (4) Minister zaś, jeśli uzna ich za odpowiednich do posłania, niech udzieli im pozwolenia i nie wyraża swego sprzeciwu, albowiem – jeśli w tej albo w innych sprawach postąpiłby bez rozeznania – będzie musiał zdać rachunek przed Panem (por. Łk 16,2). (5) Bracia natomiast, którzy udają się [do niewiernych], mogą duchowo zachowywać się pomiędzy nimi na dwa sposoby2. (6) Pierwszy sposób polega na tym, żeby nie wywoływali kłótni i sporów, ale byli poddani wszelkiej osobie ludzkiej ze względu na Boga (1 P 2,13) oraz aby przyznawali się do tego, że są chrześcijanami3. (7) Drugi sposób wyraża się w tym, aby – jeśli poznają, że to podoba się Bogu – głosili słowo Boże, by uwierzyli w wszechmogącego Boga, Ojca i Syna, i Ducha Świętego, Stworzyciela wszystkich rzeczy, w Syna Odkupiciela i Zbawiciela, a także aby zostali ochrzczeni i stali się chrześcijanami, ponieważ, jeśli się ktoś nie narodzi z wody i z Ducha Świętego, nie może wejść do królestwa Bożego (por. J 3,5)4.
(8) Hec et alia que placuerint Domino, ipsis et aliis dicere possunt, quia dicit Dominus in Evangelio: „Omnis qui confitebitur me coram hominibus, confitebor et ego eum coram Patre meo qui in celis est (Mt 10,32). (9) Et: „Qui erubuerit me et meos sermones, hunc Filius hominis erubescet, cum venerit in maiestate sua et Patris et sanctorum angelorum” (cfr. Lc 9,26).
(8) Te i inne [prawdy] – o ile spodobałoby się to Panu – mogą głosić im i innym, ponieważ Pan w Ewangelii powiada: „Do każdego, kto przyzna się do Mnie przed ludźmi, przyznam się i Ja przed moim Ojcem, który jest w niebie” (Mt 19,32). (9) I: „Kto będzie się wstydził Mnie i słów moich, tego i Syn Człowieczy będzie się wstydził, gdy przyjdzie w swojej chwale oraz w chwale Ojca i świętych aniołów” (por. Łk 9,26).
(10) Et omnes fratres, ubicumque sunt, recordentur quod dederunt se et reliquerunt corpora sua Domino nostro Jesu Christo. (11) Et pro eius amore debent se exponere inimicis tam visibilibus quam invisibilibus, quia dicit Dominus: „Qui perdiderit animam suam propter me, salvam faciet eam (cfr. Lc 9,24) in vitam eternam (Mt 25,46). (12) Beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, quoniam ipsorum est regnum celorum (Mt 5,10). (13) Si me persecuti sunt, et vos persequentur (Joa 15,20). (14) Si persequuntur vos in una civitate, fugite in aliam (cfr. Mt 10,23). (15) Beati estis (Mt 5,11), cum vos oderint homines (Lc 6,22) et maledixerint vobis (Mt 5,11) et persequentur vos et separaverint vos et exprobraverint et eiecerint nomen vestrum tamquam malum (Lc 6,22), et cum dixerint omne malum adversum vos mentientes propter me (Mt 5,11). (16) Gaudete in illa die et exsultate (Lc 6,23), quoniam merces vestra, multa est in celis (cfr. Mt 5,12). (17) Dico autem vobis amicis meis, ne terreamini ab his (cfr. Lc 12,4), (18) et nolite timere eos qui occidunt corpus (Mt 10,28) et post hoc non habent amplius quid faciant (Lc 12,4). (19) Videte ne turbemini (Mt 24,6). (20) In patientia vestra possidebitis animas vestras (Lc 21,19); (21) qui autem perseveraverit usque in finem, hic salvus erit” (Mt 10,22; 24,13).
(10) Wszyscy bracia, gdziekolwiek się znajdują, niech pamiętają, że oddali siebie i ciała swoje powierzyli Panu naszemu Jezusowi Chrystusowi. (11) I z miłości do Niego powinni narażać się nieprzyjaciołom, tak widzialnym, jak niewidzialnym – gdyż Pan mówi: „Kto utraci swoje życie z Mojego powodu, ten je ocali (por. Łk 9,24) na życie wieczne (Mt 25,46). (12) Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości, ponieważ do nich należy Królestwo niebieskie (Mt 5,10); (13) Jeśli Mnie prześladowali, i was prześladować będą (J 15,20). (14) Jeśli prześladować was będą w jednym mieście, uciekajcie do drugiego (por. Mt 10,23). (15) Błogosławieni jesteście (Mt 5,11), gdy ludzie was znienawidzą (Łk 6,22) i złorzeczyć wam będą (Mt 5,11), i gdy będą was prześladować, i gdy wyłączą was spośród siebie i będą was znieważać i imię wasze odrzucą jako złe (Łk 6,22), i gdy, ze względu na Mnie, mówić będą kłamliwie wszystko co złe przeciwko wam (Mt 5,11). (16) Cieszcie się i radujcie w owym dniu (Łk 6,23), ponieważ zapłata wasza obfita jest w niebie (por. Mt 5,12). (17) Powiadam zaś wam, przyjaciołom moim, nie dajcie się im zastraszyć (por. Łk 12,4) (18) i nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało (Mt 10,28), a potem nie mają już nic do zrobienia (Łk 12,4). (19) Baczcie, abyście się nie trwożyli (Mt 24,6). (20) Przez swoją cierpliwość posiądziecie wasze dusze (Łk 21,19); (21) kto zaś wytrwa do końca, ten będzie zbawiony” (Mt 10,22; 24,13).
1 W oryginale jest mowa najpierw o woli pojedynczego brata „quicumque fratrum voluerit”, a kolejny czasownik użyty został w liczbie mnogiej: vadant (z tej też racji, być może, Esser w swoje edycji wybrał: vadat, Gli Scritti, Esser s. 496).
2 Por. tł. frRegHD,25.
3 Sens tego zdania nabrałby co nieco innego znaczenia, gdyby przyjąć tłumaczenie Biblii Tysiąclecia: „poddani każdej ludzkiej zwierzchności” albo też Biblii Warszawsko-Praskiej: „Ze względu na Pana bądźcie ulegli każdej ludzkiej władzy”.
4 Dotychczasowy sposób tłumaczenia frazy; „cum viderint placere Deo”, wyrażony przez: „gdyby widzieli, że tak się Panu podoba” (Pisma, Ambrożkiewicz, 157.159) lub: „gdy zobaczą, że podoba się to Bogu” (Pisma, Zespół, 291), sugeruje, że bracia mieli (lub musieli mieć) jakąś specyficzną umiejętność „podglądania” (albo też „widzenia” lub „wyczuwania”) Pana Boga i że to dzięki tej nadzwyczajnej (nadprzyrodzonej?) zdolności oraz własnej inicjatywie mogli prowadzić swoją działalność misjonarską. Zdroworozsądkowe myślenie wzbrania się przed tego rodzaju receptą na misjonarzowanie. Chodzi tu raczej o wewnętrzne poznanie opierające się jednak na zewnętrznych znakach.