1 Por. „Polskie tłumaczenie łacińskiego terminu confundit proponuje czasownik ’zawstydzać’, który tylko po części oddaje myśl Franciszka. Łacińskie confundere może być bowiem rozumiane jako: mieszać, nieść zamieszanie, wprowadzać zamęt, wywrócić porządek, wstrząsnąć, wzburzyć, pogmatwać, razić, zmącić. Te wszystkie określenia oddają łacińskie confundere, a tym samym opisują działanie cnót, jakby stawiając je w nowym świetle, w którym nie ma już miejsca na sielankowy bal, ale trudną walkę duchową”, Wiesław Block, Wszystkim chrześcijanom. Duchowość Franciszka z Asyżu w świetle jego pism. T. II, Pierwotna intuicja, Kraków 2011, 94–5.

2 Opierając się na analizie Franciszkowej myśli – teologii cnoty posłuszeństwa przeprowadzonej przez Jana Hoeberichtsa, uważam, tak jak i on, że podmiotem wiersza 15 nie jest ciało, ale frater obediens, i dlatego, idąc za tą myślą, przyjąłem tę samą wersję (nie w sensie formy, ale treści) jako podstawę mego tłumaczenia. Por.

„et [frater obedniens]
habet mortificatum
corpus suum
ad obedientiam spiritus
et ad obedientiam fratris sui” (s. 232);

„[brother] should holds his body mortified and remain dead to all its wishes, for no one can aquire or keep possesion of a virtue unless he first dies. The mortification is definitely not a wish of the body, because the body wishes above all not to endanger or harm itself but to preserve itself. On the contrary, it is the wish of the Spirit of the Lord who wishes (vult) the flesh to be mortified”, Jan Hoeberichts, Paradise Restored. The Social Ethics of Franics of Assisi. A Commentary on His „Salutation of the Virtues”, Franciscan Press, Quincy University, 2004, 234–5.