[EpOrd] – [LZ] – scripta-pisma.info

[EpOrd] – [LZ]

EPISTOLA TOTI ORDINI MISSA [EpOrd]

LIST DO CAŁEGO ZAKONU [LZ]

⁽¹⁾ In nomine summe Trinitatis et sancte Unitatis Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen.

⁽¹⁾ W imię Najwyższej Trójcy i świętej Jedności, Ojca i Syna, i Ducha Świętego.

⁽²⁾ Reverendis et multum diligendis fratribus universis, fratri H[elie] generali ministro religionis minorum fratrum domino suo, et ceteris ministris generalibus qui post eum erunt, et omnibus ministris et custodibus et sacerdotibus fraternitatis eiusdem in Christo humilibus et omnibus fratribus simplicibus et obedientibus, primis et novissimis, ⁽³⁾ frater Franciscus, homo vilis et caducus, vester parvulus servus, salutem in eo qui redemit et lavit nos in pretiosissimo sanguine suo (cfr. Apoc 1,5), ⁽⁴⁾ cuius nomen audientes adorate eum cum timore et reverentia proni in terram (cfr. 2 Esdr 8,6), Dominus Jesus Christus, Altissimi Filius nomen illi (cfr. Lc 1,32), qui est benedictus in secula (Rom 1,25). Amen.

⁽²⁾ Wszystkim czcigodnym i bardzo umiłowanym braciom, bratu E[liaszowi] ministrowi generalnemu zakonu braci mniejszych, panu memu, a także innym ministrom generalnym, którzy po nim nastaną, i wszystkim ministrom, i kustoszom, i pokornym w Chrystusie kapłanom tego braterstwa, wszystkim braciom prostym i posłusznym, pierwszym i ostatnim, ⁽³⁾ brat Franciszek – maluczki wasz sługa, człowiek wątły i mizerny – pozdrowienie w Tym, który odkupił i obmył nas w najdroższej Krwi swojej (por. Ap 1,5). ⁽⁴⁾ Słysząc imię Jego, a imię Jego – Pan, Jezus Chrystus, Syn Najwyższego (por. Łk 1,32), który jest błogosławiony na wieki – (Rz 1,25), pochyleni do ziemi (por. 2 Ezd 8,6) oddajcie Mu pokłon z bojaźnią i czcią¹. Amen.

⁽⁵⁾ Audite, Domini filii et fratres mei, et auribus percipite verba mea (Act 2,14). ⁽⁶⁾ Inclinate aurem (Is 55,3) cordis vestri et obedite voci Filii Dei. ⁽⁷⁾ Servate in toto corde vestro mandata eius et consilia eius perfecta mente implete.

⁽⁵⁾ Słuchajcie, synowie Pana i moi bracia, i dajcie posłuch słowom moim (Dz 2,14)². ⁽⁶⁾ Nakłońcie ucho (Iz 55,3) serca waszego i bądźcie posłuszni głosowi Syna Bożego. ⁽⁷⁾ Zachowujcie w całym sercu swoim Jego przykazania i wypełniajcie Jego rady z doskonałym oddaniem umysłu.

⁽⁸⁾ Confitemini ei quoniam bonus (Ps 135,1) et exaltate eum in operibus vestris (Tob 13,6), ⁽⁹⁾ quoniam ideo misit vos (cfr. Tob 13,4) in universo mundo, ut verbo et opere detis testimonium voci eius, et faciatis scire omnes quoniam non est omnipotens preter eum (Tob 13,4). ⁽¹⁰⁾ In disciplina et obedientia sancta perseverate (Hebr 12,7) et que promisistis ei bono et firmo proposito adimplete. ⁽¹¹⁾ Tamquam filiis offert se vobis Dominus Deus (Hebr 12,7).

⁽⁸⁾ Uwielbiajcie Go, bo [jest] dobry (por. Ps 135,1), i wywyższajcie Go swoimi dziełami (Tb 13,6), ⁽⁹⁾ ponieważ po to posłał was (por. Tb 13,4) na cały świat, abyście słowem i czynem dawali świadectwo Jego głosowi i sprawili, aby wszyscy poznali, że nikt poza Nim nie jest Wszechmogący (Tb 13,4). ⁽¹⁰⁾ Wytrwajcie w karności i świętym posłuszeństwie (por. Hbr 12,7), a to, co obiecaliście Mu dobrym i mocnym postanowieniem, wypełnijcie. ⁽¹¹⁾ [Wszak] jako swoim dzieciom, Pan Bóg ofiaruje wam samego siebie (Hbr 12,7).

[De reverentia corpori et sanquinis Domini]

[O czci okazywanej Ciału i Krwi Pańskiej]

⁽¹²⁾ Deprecor itaque omnes vos, fratres, cum osculo pedum et ea caritate qua possum, ut omnem reverentiam et omnem honorem, quantumcumque poteritis, exhibeatis sanctissimo corpori et sanguini Domini nostri Jesu Christi, ⁽¹³⁾ in quo que in celis et que in terris sunt, pacificata sunt et reconciliata omnipotenti Deo (cfr. Col 1,20).

⁽¹²⁾ Całując wam stopy, bracia, z taką miłością, jaką mogę okazać, błagam was wszystkich, abyście, jak tylko będziecie mogli, okazywali jak największą cześć i szacunek Przenajświętszemu Ciału i Krwi Pana naszego Jezusa Chrystusa, ⁽¹³⁾ w Którym znalazło pokój i pojednanie z Wszechmogącym Bogiem to, co jest w niebie, i to, co na ziemi (por. Kol 1,20).

[De celebratione Misse]

[O odprawianiu Mszy]

⁽¹⁴⁾ Rogo etiam in Domino omnes fratres meos sacerdotes, qui sunt et erunt et esse cupiunt sacerdotes Altissimi, quatinus, cum missam celebrare voluerint, puri pure faciant cum reverentia verum sacrificium sanctissimi corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi, sancta intentione et munda, non pro ulla terrena re neque timore vel amore alicuius hominis, quasi placentes hominibus (cfr. Eph 6,6; Col 3,22), ⁽¹⁵⁾ sed omnis voluntas, quantum adiuvat gratia, ad Deum dirigatur, soli ipsi summo Domino inde placere desiderantes, quia ipse ibi solus operatur sicut sibi placet; ⁽¹⁶⁾ quoniam, sicut ipse dicit: Hoc facite in meam commemorationem (Lc 22,19; 1 Cor 11,24), si quis aliter fecerit, Judas traditor efficitur et reus fit corporis et sanguinis Domini (cfr. 1 Cor 11,27).

⁽¹⁴⁾ Proszę też w Panu wszystkich moich braci kapłanów, tych, którzy są, będą i pragną zostać kapłanami Najwyższego, aby, o ile będą chcieli celebrować Mszę, z szacunkiem, sami czyści, w sposób czysty, sprawowali prawdziwą ofiarę Przenajświętszego Ciała i Krwi Pana naszego Jezusa Chrystusa ze świętym i czystym zamiarem, a nie dla jakiejkolwiek rzeczy ziemskiej ani nie z lęku lub z miłości względem jakiegokolwiek człowieka, jakby dla przypodobania się ludziom (por. Ef 6,6; Kol 3,22), ⁽¹⁵⁾ lecz wszystkie zamiary, na ile łaska wspiera, niech kierują ku Bogu, pragnąc przypodobać się Jemu samemu – Najwyższemu Panu – bo On sam w niej działa, jak Mu się podoba; ⁽¹⁶⁾ tak jak On sam mówi: To czyńcie na moją pamiątkę (Łk 22,19, 1 Kor 11,24), stąd, jeśli ktoś postąpi inaczej, [ten] stanie się Judaszem zdrajcą i winnym będzie Ciała i Krwi Pana (por. 1 Kor 11,27).

⁽¹⁷⁾ Recordamini, fratres mei sacerdotes, quod scriptum est de lege Moysi, quam transgrediens etiam in corporalibus sine ulla miseratione per sententiam Domini moriebatur (cfr. Hebr 10,28). ⁽¹⁸⁾ Quanto maiora et deteriora meretur pati supplicia, qui Filium Dei conculcaverit et sanguinem testamenti pollutum duxerit, in quo sanctificatus est, et Spiritui gratie contumeliam fecerit (Hebr 10,29)? ⁽¹⁹⁾ Despicit enim homo, polluit et conculcat Agnum Dei, quando, sicut dicit apostolus, non diiudicans (1 Cor 11,29) et discernens sanctum panem Christi ab aliis cibariis vel operibus vel indignus manducat, vel etiam, si esset dignus, vane et indigne manducat, cum Dominus per prophetam dicat: Maledictus homo, qui opus Dei facit fraudulenter (cfr. Jer 48,10), ⁽²⁰⁾ et sacerdotes qui nolunt hoc ponere super cor in veritate condemnet dicens: Maledicam benedictionibus vestris (Mal 2,2).

⁽¹⁷⁾ Moi bracia kapłani, pamiętajcie o tym, co zostało napisane o Prawie Mojżesza, że przekraczający je, nawet tylko w sprawach zewnętrznych, bez żadnej litości umierał na podstawie wyroku Pana (por. Hbr 10,28). ⁽¹⁸⁾ O! na ileż większe i gorsze katusze zasługuje ten, kto by Syna Bożego podeptał i zbezcześcił Krew przymierza, przez którą został uświęcony, i znieważył Ducha łaski (Hbr 10,29). ⁽¹⁹⁾ Człowiek bowiem gardzi, bezcześci i depcze Baranka Bożego, gdy, jak mówi Apostoł, nie rozróżniając (1 Kor 11,29) i nie rozpoznając świętego Chleba Chrystusowego od innych pokarmów lub rzeczy albo [jako] niegodny spożywa, albo też, gdyby nawet był godny, spożywa Go na próżno i niegodnie, gdyż Pan mówi przez proroka: Przeklęty człowiek, który spełnia dzieło Boże zdradliwie (por. Jr 48,10), ⁽²⁰⁾ a kapłanów, którzy nie chcą przyjąć tego do serca, słusznie potępia, mówiąc: Przeklinać będę wasze błogosławieństwa (Mal 2,2).

⁽²¹⁾ Audite, fratres mei: Si beata Virgo sic honoratur, ut dignum est, quia ipsum portavit in sanctissimo utero; si Baptista beatus contremuit et non audet tangere sanctum Dei verticem; si sepulcrum, in quo per aliquod tempus iacuit veneratur, ⁽²²⁾ quantum debet esse sanctus, iustus et dignus, qui non iam moriturum, sed in eternum victurum et glorificatum, in quo desiderant angeli prospicere (1 Petr 1,12), contractat manibus, corde et ore sumit et aliis ad sumendum prebet!

⁽²¹⁾ Posłuchajcie, moi bracia: Jeśli błogosławiona Dziewica jest tak czczona, co jest rzeczą godną, ponieważ Jego samego nosiła w najświętszym łonie; jeśli święty Chrzciciel zadrżał i nie odważył się dotknąć szczytu głowy Tego, kto jest Świętym Boga³; jeśli szanujemy grób, w którym przez jakiś czas spoczął, ⁽²²⁾ [to] jak świętym, sprawiedliwym i godnym powinien być ten, kto Tego, który już nie umrze, lecz kto na wieki zwyciężył i został uwielbiony, i w którego pragną wpatrywać się z daleka aniołowie, (1P 1,12) rękami dotyka, sercem i ustami przyjmuje, i innym do spożywania podaje!

⁽²³⁾Videte dignitatem vestram, fratres (cfr. 1 Cor 1,26) sacerdotes, et estote sancti, quia ipse sanctus est (cfr. Lev 19,2). ⁽²⁴⁾ Et sicut super omnes propter hoc ministerium honoravit vos Dominus Deus, ita et vos super omnes ipsum diligite, reveremini et honorate. ⁽²⁵⁾ Magna miseria et miseranda infirmitas, quando ipsum sic presentem habetis, et vos aliquid aliud in toto mundo curatis. ⁽²⁶⁾ Totus homo paveat, totus mundus contremiscat et celum exsultet, quando super altare in manibus sacerdotis est Christus, Filius Dei vivi (Joa 11,27)! ⁽²⁷⁾ O admiranda altitudo et stupenda dignatio! O humilitas sublimis! O sublimitas humilis, quod Dominus universitatis, Deus et Dei Filius, sic se humiliat, ut pro nostra salute sub modica panis formula se abscondat! ⁽²⁸⁾ Videte, fratres, humilitatem Dei et effundite coram illo corda vestra (Ps 61,9); humiliamini et vos, ut exaltemini ab eo (cfr. 1 Petr 5,6; Jac 4,10). ⁽²⁹⁾ Nichil ergo de vobis retineatis vobis, ut totos vos recipiat, qui se vobis exhibet totum.

⁽²³⁾ Przypatrzcie się waszej godności, bracia (por. 1 Kor 1,26) kapłani, i bądźcie świętymi, bo On sam jest święty (por. Kap 19,2). ⁽²⁴⁾ I tak, jak ze względu na tę posługę ponad wszystkich uczcił was Pan Bóg, tak i wy ponad wszystkich Jego samego miłujcie, szanujcie i czcijcie. ⁽²⁵⁾ Wielka to nędza i godna politowania słabość, że podczas, gdy macie Go w ten sposób obecnego, to wy zabiegacie o coś innego po całym świecie. ⁽²⁶⁾ Niech zatrwoży cię cały człowiek, niech zadrży cały świat, a niebo rozraduje, kiedy na ołtarzu w rękach kapłana jest Chrystus, Syn Boga żywego (J 11,27)! ⁽²⁷⁾ O przedziwna wielkości i zdumiewająca łaskawości! O wzniosła pokoro! O pokorna wzniosłości, że Pan wszechświata, Bóg i Syn Boży, tak się uniża, że dla naszego zbawienia ukrywa się pod skromną postacią chleba! ⁽²⁸⁾ Bracia, popatrzcie na pokorę Boga i wylewajcie przed Nim serca wasze (Ps 61,9); upokórzcie się i wy, abyście zostali wywyższeni przez Niego (por. 1 P 5,6; Jk 4,10). ⁽²⁹⁾ Niczego zatem z siebie nie zostawiajcie dla siebie, aby w całości przyjął was Ten, który cały się wam oddaje.

[De una missa tantum in die celebranda]

[O tym, że w ciągu dnia należy odprawić tylko jedną Mszę]

⁽³⁰⁾ Moneo propterea et exhortor in Domino, ut in locis in quibus fratres morantur una tantum missa celebretur in die secundum formam sancte Ecclesie. ⁽³¹⁾Si vero plures in loco fuerint sacerdotes, sit per amorem caritatis alter contentus auditu celebrationis alterius sacerdotis, ⁽³²⁾ quia presentes et absentes replet, qui eo digni sunt, Dominus Jesus Christus. ⁽³³⁾ Qui licet in pluribus locis esse videatur, tamen indivisibilis manet et aliqua detrimenta non novit⁴, sed unus ubique, sicut ei placet, operatur cum Domino Deo Patre et Spiritu Sancto Paraclito in secula seculorum. Amen.

⁽³⁰⁾ Dlatego upominam i zachęcam w Panu, aby – według przepisów Kościoła świętego – w miejscach, w których przebywają bracia, była odprawiana w ciągu dnia tylko jedna Msza. ⁽³¹⁾ Gdyby zaś w [danym] miejscu było więcej kapłanów, wówczas przez umiłowanie miłosierdzia, niech jeden zadowoli się wysłuchaniem Mszy odprawianej przez drugiego kapłana, ⁽³²⁾ ponieważ tych, którzy są tego godni, tak obecnych jak nieobecnych, napełnia Pan Jezus Chrystus. ⁽³³⁾ Który, chociaż wydaje się być w wielu miejscach, pozostaje jednak niepodzielnym i nie doznaje jakiegoś uszczerbku, ale wszędzie Jeden, działa, jak Mu się podoba, z Panem Bogiem Ojcem i z Duchem Świętym Pocieszycielem na wieki wieków⁵. Amen.

[De custodia verborum Domini]

[O strzeżeniu słów Bożych]

⁽³⁴⁾ Et quia qui est ex Deo verba Dei audit (cfr. Joa 8,47), debemus proinde nos, qui specialius divinis sumus officiis deputati, non solum audire et facere que dicit Deus, verum etiam, ad insinuandam in nobis altitudinem Creatoris nostri et in ipso subiectionem nostram, vasa et officialia cetera custodire, que continent verba sua sancta.

⁽³⁴⁾ A ponieważ ten, kto jest z Boga, słucha słów Bożych (por. J 8,47), stąd też my, którzy zostaliśmy szczególniej wyznaczeni do służby Bożej, powinniśmy nie tylko wsłuchiwać się i wypełniać to, co Bóg mówi, lecz także – celem wniknięcia w nas wspaniałości naszego Stwórcy i naszego względem Niego poddania – strzec naczyń i innych przedmiotów kultu, które zawierają Jego święte słowa.

⁽³⁵⁾ Propterea moneo fratres meos omnes et in Christo conforto, quatinus, ubicumque invenerint divina verba scripta, sicut possunt venerentur, ⁽³⁶⁾ et quantum ad eos spectat, si non sunt reposita bene vel inhoneste iacent in loco aliquo dispersa, recolligant et reponant, honorantes in sermonibus Dominum, qui locutus est (3 Reg 2,4). ⁽³⁷⁾ Multa enim sanctificantur per verba Dei (cfr. 1 Tim 4,5), et in virtute verborum Christi altaris conficitur sacramentum.

⁽³⁵⁾ Dlatego też upominam wszystkich moich braci i zachęcam w Chrystusie, aby – na ile to od nich zależy – gdziekolwiek znajdą Boże słowa napisane, uczcili je, jak tylko potrafią, ⁽³⁶⁾ a jeśli nie są właściwie przechowywane lub leżą gdzieś bez szacunku porozrzucane – niech je pozbierają i ponownie złożą, oddając w kazaniach cześć Panu, który przemawiał (1 Krl 2,4). ⁽³⁷⁾ Wiele rzeczy bowiem jest uświęcanych Bożym słowem (por. 1 Tm 4,5) i mocą słów Chrystusa dokonuje się Sakrament Ołtarza.

[Confessio fratris Francisci]

[Spowiedź brata Franciszka]

⁽³⁸⁾ Confiteor preterea Domino Deo, Patri et Filio et Spiritui Sancto, beate Marie perpetue Virgini et omnibus sanctis in celo et in terra, fratri H[elie] ministro religionis nostre sicut venerabili domino meo, et sacerdotibus ordinis nostri et omnibus aliis fratribus meis benedictis, omnia peccata mea. ⁽³⁹⁾ In multis offendi mea gravi culpa, specialiter quod Regulam quam Domino promisi non servavi, nec officium, sicut Regula precipit dixi, sive negligentia, sive infirmitatis mee occasione, sive quia ignorans sum et idiota.

⁽³⁸⁾ Spowiadam się ponadto ze wszystkich moich grzechów Panu Bogu Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu, błogosławionej Maryi zawsze Dziewicy i wszystkim świętym w niebie i na ziemi, bratu E[liaszowi], ministrowi naszego zakonu, jako mojemu czcigodnemu panu i kapłanom naszego zakonu, i wszystkim innym moim błogosławionym braciom. ⁽³⁹⁾ W wielu sprawach zgrzeszyłem z mojej ciężkiej winy, szczególnie, że nie zachowałem Reguły, którą Panu ślubowałem i nie odmawiałem Oficjum, jak Reguła przepisuje, już to przez niedbałość, już to z powodu mojej choroby, już to dlatego, że brak mi wiedzy i jestem nieuczony.

[De Regula et de modo dicendi officium]

[O Regule i sposobie odmawiania Oficjum]

⁽⁴⁰⁾ Ideoque per omnia oro sicut possum, fratrem H[eliam] generalem dominum meum ministrum, ut faciat Regulam ab omnibus inviolabiliter observari, ⁽⁴¹⁾ et quod clerici dicant officium cum devotione coram Deo, non attendentes melodiam vocis, sed consonantiam mentis, ut vox concordet menti, mens vero concordet cum Deo, ⁽⁴²⁾ ut possint per puritatem cordis placere Deo, et non cum lascivitate vocis aures populi demulcere. ⁽⁴³⁾ Ego enim promitto hec firmiter custodire, sicut dederit michi gratiam Deus, et hec fratribus qui mecum sunt observanda tradam in officio et ceteris regularibus constitutis. ⁽⁴⁴⁾ Quicumque autem fratrum hec observare noluerint, non teneo eos catholicos nec fratres meos, nolo etiam ipsos videre nec eis loqui, donec penitentiam egerint. ⁽⁴⁵⁾ Hoc etiam dico de omnibus aliis, qui vagando vadunt postposita Regule disciplina, ⁽⁴⁶⁾ quoniam Dominus noster Jesus Christus dedit vitam suam, ne perderet sanctissimi Patris obedientiam (cfr. Phil 2,8).

⁽⁴⁰⁾ I dlatego, pod każdym względem, błagam, jak tylko mogę, brata E[liasza], ministra generalnego, mego pana, aby zrobił [wszystko], żeby Reguła przez wszystkich była bez naruszenia przestrzegana ⁽⁴¹⁾ i aby ci, którzy [zaliczają się do] kleru pobożnie śpiewali przed Bogiem Oficjum, nie starając się o melodyjność głosów, ale o współbrzmienie umysłów – tak by głos harmonizował z umysłem, a umysł prawdziwie harmonizował z Bogiem ⁽⁴²⁾ aby przez czystość serca mogli podobać się Bogu, a nie figlarnością głosów łechtać ludzkie uszy. ⁽⁴³⁾ Ja bowiem przyrzekam strzec tego usilnie – na ile Bóg udzieli mi łaski – a braciom, którzy są ze mną, przekażę to, co należy zachowywać w oficjum i innych zakonnych zarządzeniach. ⁽⁴⁴⁾Jeśli natomiast którzykolwiek z braci nie zechcą tego zachowywać, to nie uważam ich ani za katolików, ani za moich braci i, dopóki nie rozpoczną czynić pokuty, nie chcę także ani ich widzieć, ani z nimi samymi rozmawiać. ⁽⁴⁵⁾ To także mówię o wszystkich innych, którzy chodzą włócząc się [po świecie], zlekceważywszy dyscyplinę Reguły, ⁽⁴⁶⁾ ponieważ Pan nasz Jezus Chrystus – aby nie uchylić się od posłuszeństwa wobec swego Najświętszego Ojca (por. Flp 2,8) – oddał swoje życie⁶.

⁽⁴⁷⁾ Ego frater Franciscus, homo inutilis et indigna creatura Domini Dei, dico per Dominum Jesum Christum fratri Helie ministro totius religionis nostre et omnibus generalibus ministris, qui post eum erunt, et ceteris custodibus et guardianis fratrum, qui sunt et erunt, ut hoc scriptum apud se habeant, operentur et studiose reponant. ⁽⁴⁸⁾ Et exoro ipsos que scripta sunt in eo sollicite custodire ac facere diligentius observari secundum beneplacitum omnipotentis Dei, nunc et semper, donec fuerit mundus iste.

⁽⁴⁷⁾ Ja, brat Franciszek, człowiek nieużyteczny i niegodne stworzenie Pana Boga, mówię przez Pana naszego Jezusa Chrystusa bratu Eliaszowi, ministrowi całego naszego zakonu i wszystkim ministrom generalnym, którzy będą po nim, i pozostałym kustoszom i gwardianom braci, obecnym i przyszłym, aby to pismo mieli przy sobie, wypełniali je i starannie przechowywali. ⁽⁴⁸⁾ I proszę ich, by zadbali żeby, to co zostało napisane, było pilnie zachowywane i z gorliwością przestrzegane, według upodobania wszechmogącego Boga, teraz i zawsze [i] dopóki ten świat będzie istniał.

⁽⁴⁹⁾ Benedicti vos a Domino (Ps 113,15) qui feceritis ista et in eternum Dominus sit vobiscum. Amen.

⁽⁴⁹⁾ Błogosławieni jesteście przez Pana wy, (Ps 113,15) którzy to czynić będziecie, a Pan niech będzie z wami na wieki. Amen.

[Oratio]

[Modlitwa]

⁽⁵⁰⁾ Omnipotens, eterne, iuste et misericors Deus, da nobis miseris propter temetipsum facere quod scimus te velle, et semper velle quod tibi placet, ⁽⁵¹⁾ ut interius mundati, interius illuminati et igne Sancti Spiritus accensi sequi possimus vestigia dilecti Filii tui, Domini nostri Jesu Christi, ⁽⁵²⁾ et ad te, Altissime, sola tua gratia pervenire, qui in Trinitate perfecta et Unitate simplici vivis et regnas et gloriaris, Deus omnipotens per omnia secula seculorum. Amen.

⁽⁵⁰⁾ Wszechmogący, wiekuisty, sprawiedliwy i miłosierny Boże, daj nam, nędznym, abyśmy – ze względu na Ciebie – czynili to, o czym wiemy, że tego chcesz, i chcieli zawsze tego, co się Tobie podoba, ⁽⁵¹⁾ abyśmy wewnętrznie oczyszczeni, od wewnątrz oświeceni i ogniem Świętego Ducha rozpaleni, mogli iść śladami Twojego umiłowanego Syna, Pana naszego Jezusa Chrystusa, ⁽⁵²⁾ i dojść – jedynie dzięki Twojej łasce – do Ciebie, [o] Najwyższy, który w doskonałej Trójcy i prostej Jedności żyjesz i królujesz, i odbierasz chwałę, Bóg wszechmogący przez wszystkie wieki wieków. Amen.

1 Do tej pory wyrażenie „in Christo humilibus” („pokornym w Chrystusie”) łączono z wymienionymi powyżej kustoszami i ministrami generalnymi, tym niemniej określenie to należy odnieść tylko do kapłanów; po pierwsze ze względu na to, że tego wymaga sama gramatyka języka łacińskiego; po drugie ze względów merytorycznych. Franciszek, wspominając Eliasza jako swego ministra i pana, wiedział doskonale, że jest on bratem laikiem i dlatego nie mógł zaliczyć go do tej samej grupy, którą tworzyli – należy dodać: nieliczni w owym czasie – kapłani „tego braterstwa”.

2 „Domini filii et fratres mei” tłumaczono zasadniczo jako: „synowie i bracia, panowie moi” (Pisma, Zespół, 419) albo też „panowie, synowie i bracia moi” (Pisma, Ambrożkiewicz, 251), podczas gdy chodzi tu o to, że bracia w Zakonie są jednocześnie „synami Pana” i dlatego można się do nich zwracać na dwa sposoby. Por. tł. angielskie; „Listen, sons of the Lord and my brothers”, Francis of Assisi: Early Documents, vol. I, The Saint. Wyd. Regis Armstrong, J.A. Wayne Hellmann, William Short (NY: New City Press, 1999–2003), 116 [dalej jako: FA:ED]; albo też niemieckie „Hört, ihr Söhne des Herrn und meine Brüder”, Franziskus-Quellen, Die Schriften des heiligen Franziskus, Lebensbeschreibungen, Chroniken und Zeugnisse über ihn und seinen Orden, Dieter Berg/Leonhard Lehmann (Hg.), Kevelaer 2009, 114f. Jedynym ze znanych mi tłumaczeń w języku polskim, które odpowiada idei Franciszkowego zwrotu, jest tłumaczenie M. Sykuły: „Słuchajcie, synowie Pana i bracia moi”, List świętego Franciszka do całego Zakonu, w: Studia Franciszkańskie 14 (2004), 141–177, 147. Warto podkreślić ponadto, że Franciszek swoich braci (braci umiłowanych, czcigodnych, itd.) nigdy nie nazywa swoimi synami. Por. Thaddée Matura, Duchowość św. Franciszka z Asyżu a nasze problemy współczesne, Kraków 2000, 101.

Franciszek zwykł „panami” nazywać także przełożonych (np. ministra generalnego – patrz wers 2 obecnego listu) albo osoby duchowne: np. „Omnes clericos et religiosos habeamus pro dominis”, frRegWo 57. Co więcej – jak czytamy w Np 23, 1, przełożonych zachęca, aby podwładnych braci traktowali jako swoich panów: „Beatus servus, qui ita inventus est humilis inter subditos suos, sicuti quando esset inter dominos suos”. Można zatem przyjąć, że Franciszkowi rzeczywiście zależało na tym, aby dla przełożonych ich podwładni pełnili de facto rolę panów, czyli aby to oni – przełożeni – im służyli (a nie na odwrót). Zob. też: „Ministrowie zaś niech przyjmą ich z miłością i łaskawością i niech okażą im tyle serdeczności, aby ci mogli postępować i rozmawiać z nimi, jak panowie ze swymi sługami” (2 Reg 10,5).

3 Warto przypomnieć, iż w Ewangelii św. Łukasza (Vg) czytamy takie oto słowa: „Et quod nascetur sanctum vocabitur Filius Dei”, tj. „Święty, który się narodzi, nazwany będzie Synem Boga” (Łk 1,35). Od tego zwrotu łatwo utworzyć skrót: sanctum Dei. Podobnie o Jezusie wypowiadały się demony, które przez opętanych sobą ludzi mówiły: „Scio te qui sis Sanctus Dei”, to znaczy „Wiem, kto jesteś: Święty Boga” (Łk, 4,34; por. także Mk 1,24). Nie można zatem zgodzić się z dotychczasowymi tłumaczeniami, które w miejsce powyższego określenia de facto wprowadziły pojęcie „świętej głowy Boga”– „Jan Chrzciciel zadrżał i nie śmiał dotknąć świętej głowy Boga” (Pisma, Ambrożkiewicz, 253); Pisma, Zespół, 421). Por. „Jezu, Ty jesteś Świętym Boga, Twoją obecnością rozradował się Jan Chrzciciel w łonie Elżbiety”. II Nieszpory 1-ej niedzieli Adwentu (modlitwy wstawiennicze).

4 Nie jest to cytat biblijny, ale – choć jest to informacja zawarta jedynie w aparacie krytycznym – podaję, że chodzi tu o Praeconium. Exultet Vigiliae Paschalis.

5 Jest to z pewnością jedna z ważniejszych myśli teologicznych św. Franciszka – o aktywnej obecności całej Trójcy w stworzeniu.

6 Por. 1R 2, 10; 2 R 2, 14.