EPISTOLA AD CUSTODES I [EpCust I]
LIST DO KUSTOSZÓW I [1LK]
(1) Universis custodibus fratrum minorum, ad quos littere iste pervenerint, frater Franciscus in Domino Deo vester servus et parvulus, salutem cum novis signis celi et terre, que magna et excellentissima sunt apud Deum, et a multis religiosis et aliis hominibus minima reputantur.
(1) Wszystkim kustoszom braci mniejszych, do których list ten dotrze, brat Franciszek, w Panu Bogu sługa wasz i [brat] maluczki, śle pozdrowienie w związku z nowymi znakami na niebie i na ziemi, które u Boga są czymś wspaniałym i najwznioślejszym, a przez wielu zakonników i innych ludzi są uznawane za mało ważne1.
(2) Rogo vos plus quam de me ipso quatenus, cum decet et videritis expedire, clericis humiliter supplicetis, quod sanctissimum corpus et sanguinem Domini nostri Jesu Christi, et sancta nomina et verba eius scripta, que sanctificant corpus, super omnia debeant venerari. (3) Calices, corporalia, ornamenta altaris et omnia, que pertinent ad sacrificium, pretiosa habere debeant. (4) Et si in aliquo loco sanctissimum corpus Domini fuerit pauperrime collocatum, iuxta mandatum Ecclesie in loco pretioso ab eis ponatur et consignetur, et cum magna veneratione portetur et cum discretione aliis ministretur. (5) Nomina etiam et verba Domini scripta, ubicumque inveniantur in locis immundis, colligantur et in loco honesto debeant collocari. (6) Et in omni predicatione quam facitis, de penitentia populum moneatis, et quod nemo potest salvari, nisi qui recipit sanctissimum corpus et sanguinem Domini (cfr. Joa 6,54). (7) Et, quando a sacerdote sacrificatur super altare et in aliqua parte portatur, omnes gentes flexis genibus reddant laudes, gloriam et honorem Domino Deo vivo et vero. (8) Et de laude eius ita omnibus gentibus annuntietis et predicetis, ut omni hora et quando pulsantur campane semper ab universo populo omnipotenti Deo laudes et gratie referantur per totam terram.
(2) Bardziej niż gdyby o mnie samego chodziło, proszę was, abyście kiedy należy i kiedy uznacie to za stosowne, pokornie błagali duchownych, żeby ponad wszystko czcili Przenajświętsze Ciało i Krew Pana naszego Jezusa Chrystusa oraz napisane Jego święte imiona i słowa, które uświęcają ciało. (3) Kielichy, korporały, ozdoby ołtarza i wszystko, co służy do [składania] Ofiary, niech mają kosztowne. (4) I jeśli w jakimkolwiek miejscu Najświętsze Ciało Pana będzie umieszczone bardzo ubogo, to – według nakazu Kościoła – niech umieszczą Je w miejscu kosztownym i niech będzie zamknięte. I niech noszą Je z wielką czcią i roztropnie udzielają innym. (5) Także, gdyby kiedykolwiek, w miejscach brudnych znalazły się imiona i słowa Pańskie napisane, należy je zebrać i złożyć w miejscu zaszczytnym. (6) W każdym kazaniu, które głosicie, wzywajcie ludzi do pokuty i [mówcie], że nikt nie może być zbawionym, jak tylko ten, kto przyjmuje Przenajświętsze Ciało i Krew Pańską (por. J 6,54). (7) A kiedy Ciało Pańskie jest przez kapłana składane na ołtarzu w Ofierze albo też przenoszone na inne miejsce, niech wszyscy ludzie uklęknąwszy, oddadzą uwielbienie, chwałę i cześć Panu Bogu żywemu i prawdziwemu. (8) I o Jego uwielbieniu tak zwiastujcie i głoście wszystkim ludom, aby o każdej godzinie i gdy biją dzwony, wszyscy ludzie zawsze oddawali Bogu Wszechmogącemu chwałę i dziękczynienie2.
(9) Et ad quoscumque fratres meos pervenerit hoc scriptum, et exemplaverint et apud se habuerint, et pro fratribus qui habent officium predicationis et custodiam fratrum fecerint exemplari, et omnia que continentur in hoc scripto predicaverint usque in finem, sciant se habere benedictionem Domini Dei et meam. (10) Et ista sint eis per veram et sanctam obedientiam. Amen.
(9) A do którychkolwiek braci moich [kustoszów] dotrze to pismo, niech je przepiszą i mają przy sobie, i niech je każą przepisać dla braci, którzy mają urząd kaznodziei i pieczę nad braćmi, a to wszystko, co w tym piśmie się znajduje, niech głoszą aż do końca, [i] niech wiedzą, że mają błogosławieństwo Pana Boga i moje. (10) I niech to przyjmą na mocy prawdziwego i świętego posłuszeństwa. Amen.
1 Komentarze dotyczące natury tych znaków są bardzo różnorakie. Zob. Esser, Gli Scritti, 206. Wydaje się, że szukając w kontekście samego listu sensu owych „znaków na niebie i na ziemi”, można (bez obaw) przyjąć, że są nimi: przyzywanie do pokuty, przyjmowanie ze czcią Ciała Pańskiego i Słowa Bożego oraz – wzywający do chwalenia Pana – dźwięk dzwonu. Por. Leonhard Lehman, „Francis Two Letters to the Custodes: Proposals for Christian-Islamic Ecumenism in Praising God”, Greyfriars Review 2. 3 (1998), 63–91, 72.
2 Franciszek mówiący o czci oddawanej Bogu o „każdej godzinie”, miał najprawdopodobniej na uwadze godziny modlitw liturgicznych. Według panującego wówczas zwyczaju, kiedy następował moment konsekracji, uderzano w kościelne dzwony.